Γιάννης Μαρκόπουλος: Ο μυστικός κώδικας πίσω από το «Ζαβαρακατρανέμια»- Οι… ακαταλαβίστικοι στίχοι του κομματιού που γράφτηκε την εποχή της δικτατορίας ήταν στην ουσία συνθηματικοί

Την τελευταία του πνοή άφησε σε ηλικία 84 ετών ο γνωστός μουσικοσυνθέτης Γιάννης Μαρκόπουλος.

«Η μουσική ψυχή της Ελλάδας σίγησε. Όμως, θα μένει ζωντανή στη μνήμη μας, μέσα από τα τραγούδια του, που τραγουδήθηκαν και θα τραγουδιούνται από γενιές και γενιές Ελλήνων και Ελληνίδων» ανέφερε στην ανακοίνωσή της η οικογένεια του Γιάννη Μαρκόπουλου.

Ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια του Γιάννη Μαρκόπουλου είναι το «Ζαβαρακατρανέμια», ένα ιδιαίτερο κομμάτι, με ακόμα πιο ιδιαίτερο τίτλο και στίχο το οποίο για πρώτη φορά τραγούδησε ο Νίκος Ξυλούρης.

Το τραγούδι μάς πρωτοσυστήθηκε μέσα από την ταινία «Επιχείρησις Απόλλων» με πρωταγωνιστές τους Έλενα Ναθαναήλ και Τόμας Φριτς.

Οι… ακαταλαβίστικοι στίχοι του κομματιού ήταν στην ουσία συνθηματικοί, καθώς την εποχή της δικτατορίας όταν και γράφτηκε, ο Μαρκόπουλος όπως και όλοι οι τραγουδοποιοί (και όχι μόνο) δεν μπορούσαν να εκφράζονται ελεύθερα.

Το τι σημαίνουν το είχε εξηγήσει, για πρώτη φορά τότε, ο ίδιος ο σπουδαίος συνθέτης το 2007 στην εκπομπή «Συναντήσεις» της ΕΡΤ1. Στην συζήτηση που είχε με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, αποκάλυψε χαρακτηριστικά:

«Όταν έγραψα το Ζαβαρακατρανέμια μέσα στη δεκαετία του ’60, γύρω στο ’66, είναι ένα από τα μέρη μίας μουσικής τελετής που λέγεται “Ιδού ο Νυμφίος έρχεται”, το οποίο διατηρώ ακόμη ανέκδοτο. Κι έμεινε αυτό το τραγούδι όπου περιέχει πάρα πολλές σημαντικές λέξεις που είναι καθαρά ελληνικές. Ας το εξηγήσω, για πρώτη φορά, γίνεται σε αυτήν την εκπομπή, δεν το ‘χω ξαναπεί.

Το αλληλούια δεν είναι εβραϊκή λέξη, είναι η αλληλουχία κι έφυγε το Χ. Αλληλουχία, τόσο απλό. Το Ίλεως είναι το ίλεως, Ζάβαρα είναι -όπως καμιά φορά λέμε στην Κρήτη ‘’Μα το Ζα’’, το Δία. Είναι μία εικόνα, όχι ακριβώς του Δία, αλλά μία εικόνα μέσα από τη ζωή του. Το Ζήτα παίζει τεράστιο ρόλο και είναι μία λέξη πάρα πολύ και βαθιά και αρχαία που έχουν χρησιμοποιήσει πολλές φορές σε θέματα εμπόλεμης κατάστασης. Λάμα είναι η κόψη του μαχαιριού, το νάμα είναι βάπτισμα, νέμια η ησυχία, αλλά όλες αυτές οι λέξεις μαζί ήταν μία έντονη διαμαρτυρία. Και αυτό το θέμα είναι πάλι ποίηση, αλλά έχει μία έντονη διαμαρτυρία», εξήγησε.

Με πιο απλά λόγια τα «ζάβαρα» είναι τα λάβαρα, το «κάτρα» είναι τα μαύρα και το «νέμια» είναι το ανέμισαν. Μαύρα λάβαρα ανέμισαν, δηλαδή! Επιπλέον, το «λάμα» είναι το μαχαίρι και το ίλεως είναι το έλεος! Αναλυτικότερα:

«Αλληλούια» = αλληλουχία

«Ζάβαρα» = λάβαρα

«Κάτρα» = μαύρα

«Νάμα» = βάπτισμα

«Λάμα» = το μαχαίρι

«Νέμια» = Ανέμισαν

«Ίλεος» = Έλεος

Άρα έχουμε:

Ζάβαρα κάτρα νέμια = Λάβαρα Μαύρα Ανέμισαν!

Ίλεος Ίλεος = Έλεος, Έλεος

Λάμα Λάμα Νάμα Νάμα Νέμια = Το μαχαίρι, το μαχαίρι μάνα μάνα Ανέμισαν.

Ακούστε το εμβληματικό τραγούδι, σε στίχους και μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου, από τον συγκλονιστικό Νίκο Ξυλούρη.

Νίκος Ξυλούρης – Ζαβαρακατρανέμια

protothema.gr