Αφγανιστάν: Αγωνιά η Δύση για το μεταναστευτικό – Οι πρώτες αντιδράσεις σε Αθήνα, Βερολίνο και Βρυξέλλες
Έντονη ανησυχία στην ΕΕ ότι η αλλαγή καθεστώτος στο Αφγανιστάν θα συνοδευθεί με νέα, μαζικά προσφυγικά κύματα, εκτοξεύοντας τον γεωπολιτικό ρόλο της Τουρκίας, ως προνομιακού συνομιλητή μεταξύ Δύσης και Ταλιμπάν – Έκτακτο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ συγκαλεί αύριο ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοζέπ Μπορέλ, μέσω τηλεδιάσκεψης
Σε μια αχαρτογράφητη προσώρας πολιτική μετάβαση, τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα στην αντιμετώπιση καθεστωτικών μέχρι πρότινος δυνάμεων από τους Ταλιμπάν, αλλά και στην στάση τους απέναντι στη διεθνή οργάνωση, αν δηλαδή και κατά πόσο θα επιδιώξουν την ανάπτυξη πολυμερών και διμερών σχέσεων, ακόμη και μέσα από το ισλαμικό φίλτρο.
Καθώς η κατάσταση παραμένει ακόμη εξαιρετικά ρευστή, έκκληση απηύθυνε σήμερα ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες στο Συμβούλιο Ασφαλείας να «χρησιμοποιήσει κάθε εργαλείο που έχει στη διάθεσή του για να καταπνίξει την παγκόσμια τρομοκρατική απειλή στο Αφγανιστάν» και να εγγυηθεί ότι τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα θα γίνονται σεβαστά. «Λαμβάνουμε ανατριχιαστικές πληροφορίες για σοβαρούς περιορισμούς στα ανθρώπινα δικαιώματα σε ολόκληρη τη χώρα. Ανησυχώ ιδιαιτέρως για τις αναφορές περί αυξανόμενων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εναντίον γυναικών και κοριτσιών στο Αφγανιστάν», ανέφερε ο ίδιος.
«Νέο Βιετνάμ»
Στο ενδιάμεσο η Κίνα, μόνιμο μέλος του ΣΑ του ΟΗΕ, εμφανίστηκε σήμερα θετική στο ενδεχόμενο σύναψης διμερών σχέσεων, «σεβόμενη την επιλογή του λαού του Αφγανιστάν», υπέρ των Ταλιμπάν. Λίγο μετά τις δέκα το βράδυ σήμερα, τα χαρτιά του απέναντι στο νέο καθεστώς στο Αφγανιστάν αναμένεται να ανοίξει και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, εν μέσω σφοδρής κριτικής που δέχεται από τους Ρεπουμπλικάνους για «σκηνές χάους» στη χώρα εξαιτίας των ενεργειών της κυβέρνησής του. Εξίσου αυτοκριτικά τοποθετήθηκε και η Γερμανίδα Καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, κάνοντας λόγο για «πικρή» κατάσταση στη χώρα.
«Υπάρχει ένα φαινόμενο ντόμινο μετά την αποχώρηση των στρατιωτικών δυνάμεων», δήλωσε η Γερμανίδα καγκελάριος, επιρρίπτοντας εμμέσως ευθύνες και στους Συμμάχους. «Είχαμε πει ότι θα παραμείνουμε όσο παραμένουν οι Αμερικανοί. Η ασφάλεια είναι πιθανή μόνο με την παρουσία των Αμερικανικών στρατευμάτων. Χωρίς τους Αμερικανούς, εμείς δεν μπορούμε να πετύχουμε τίποτα», εξήγησε η κ. Μέρκελ. Επιχειρώντας, μάλιστα μια αναδρομή, «θέλαμε να χτίσουμε μια χώρα με δημοκρατικές δομές, αλλά αποτύχαμε. Δεν υπήρξε καμία σύνδεση των Αφγανικών ένοπλων δυνάμεων με τον λαό, δεν δούλεψε τίποτα όπως το θέλαμε», κατέληξε η Καγκελάριος.
Ευρωπαϊκός συναγερμός
Υπό αυτό το πρίσμα, έκτακτο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ συγκαλεί αύριο ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοζέπ Μπορέλ μέσω τηλεδιάσκεψης, προκειμένου οι υπουργοί να εξετάσουν την κατάσταση στο Αφγανιστάν, καθώς «διακυβεύεται τόσο η ασφάλεια και η ευημερία των πολιτών της, όσο και η διεθνής ασφάλεια».
Παράλληλα, έντονη είναι η ανησυχία τόσο στις Βρυξέλλες, όσο και στις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ότι η αλλαγή καθεστώτος στο Αφγανιστάν θα συνοδευθεί με νέα, μαζικά προσφυγικά κύματα, εκτοξεύοντας τον γεωπολιτικό ρόλο της Τουρκίας, ως προνομιακού συνομιλητή μεταξύ Δύσης και Ταλιμπάν. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, το 2019 καταγράφηκαν 2.700.000 πρόσφυγες από το Αφγανιστάν και ενώ η διεθνής κοινότητα κατέβαλε συστηματικές προσπάθειες εγκαθίδρυσης δημοκρατικών θεσμών στη χώρα.
Με αυτά τα δεδομένα, το ενδεχόμενο η πολιτική κρίση στο Αφγανιστάν να εκτινάξει τις μεταναστευτικές ροές προς την Ελλάδα και την Ευρώπη φαντάζει ως εξαιρετικά ισχυρή πιθανότητα, με τις Βρυξέλλες να αναγκάζονται να εντείνουν τις προσπάθειες για ένα νέο Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου. Παρακολουθώντας τα γεγονότα στην Καμπούλ, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Μαργαρίτης Σχοινάς, τόνισε πως το Αφγανιστάν καθιστά αναγκαία τη συμφωνία επί του νέου Ευρωπαϊκού Συμφώνου Μετανάστευσης, αφού «στην πραγματικότητα αφορά όλους και χρειάζεται μια ενιαία αντιμετώπιση, πρέπει να εργαστούν όλοι ως μια ομάδα». «Η κρίση στο Αφγανιστάν και οι κινήσεις αυταρχικών καθεστώτων σαν του Λουκασένκο, απέδειξαν και στις χώρες που προβάλλουν τις μεγαλύτερες αντιστάσεις ότι η πίεση στα σύνορα της ΕΕ είναι ένα θέμα που αφορά όλους», επισήμανε ο Αντιπρόεδρος της Κομισιόν.
Συστηματικά παρακολουθεί τις εξελίξεις στην Μέση Ανατολή και η Αθήνα, με εύλογη την ανησυχία για πολλαπλασιασμό των προσφυγικών – μεταναστευτικών ροών, σε μια περίοδο μάλιστα που οι αφίξεις προς την Ελλάδα είχαν παρουσιάσει μείωση έως και 60% σε σχέση με το 2020. «Η Ελλάδα, σήμερα, δεν βιώνει πλέον μεταναστευτική κρίση» ανέφερε σχετικά ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης, παραθέτοντας στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία καταγράφεται μείωση κατά 79% στον αριθμό των διαμενόντων στα νησιά το φετινό Ιούλιο σε αντιπαραβολή με το 2020, την ώρα που ήδη το πρώτο επτάμηνο του 2021, συνολικά 7.114 άτομα αναχώρησαν με προορισμό, είτε την Ευρώπη είτε τρίτα κράτη μέσω των μηχανισμών απελάσεων, επιστροφών και μετεγκαταστάσεων υπηκόων τρίτων χωρών.
Παρόλα αυτά, οι Αφγανοί βρίσκονται στην κορυφή της λίστας των προσφυγικών πληθυσμών που φιλοξενούνται μέχρι σήμερα σε δομές, όπως η Μόρια, στην οποία το 73% των διαμενόντων μέχρι πέρυσι ήταν Αφγανικής καταγωγής.
Πυρ ομαδόν στην Αθήνα
Υπό το βάρος των εξελίξεων, παρέμβαση για το θέμα πραγματοποίησε σήμερα και ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας, ζητώντας λύση σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
«Η τραγική κατάσταση στο Αφγανιστάν με την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία, αναδεικνύει την αποτυχία της διεθνούς κοινότητας και του γεωστρατηγικού μοντέλου των στρατιωτικών επεμβάσεων της Δύσης, και ιδιαίτερα των ΗΠΑ, στην περιοχή. Αντί η ΕΕ να παραμένει άφωνη και άβουλη, οφείλει να αναλάβει άμεσα πρωτοβουλίες με την έκτακτη σύγκληση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση αντιμετώπισης της κρίσης στο Αφγανιστάν» ανέφερε ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ σε ανάρτησή του στα κοινωνικά δίκτυα.
Σύμφωνα με τον κ. Τσίπρα, «μόνη λύση έστω και τώρα -μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων- η προώθηση μιας δυναμικής περιφερειακής πρωτοβουλίας υπό τον ΟΗΕ που θα συμπεριλαμβάνει όλα τα μόνιμα μέλη του ΣΑΟΗΕ, την ΕΕ και τις γειτονικές χώρες, θέτοντας αυστηρούς διπλωματικούς και οικονομικούς όρους στο νέο καθεστώς στο Αφγανιστάν, κυρίως ως προς το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ειδικά των γυναικών και παιδιών».
Αναφερόμενος και στις ενέργειες της Ελλάδας, «η ελληνική κυβέρνηση, αντί να καλεί την ΕΕ να συνεχίσει επιστροφές Αφγανών στο Αφγανιστάν όπως έκανε πριν 10 (!) μέρες μαζί με την Αυστρία και τη Δανία, οφείλει να ζητήσει την έκτακτη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου θέτοντας τους παραπάνω στόχους και δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην κεντρική διαχείριση από την ΕΕ των αναπόφευκτων νέων προσφυγικών ροών που δεν πρέπει να επωμιστεί για μια ακόμη φορά μόνη η Ελλάδα ή άλλες χώρες πρώτης υποδοχής» κατέληξε ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ.
Παράλληλα, με ανακοίνωσή του, ο Τομεάρχης Μεταναστευτικής Πολιτικής της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ, Γιώργος Ψυχογιός επέρριψε βολές στην Αθήνα ότι «Γερμανία και Ολλανδία ακυρώνουν τις επιστροφές στο Αφγανιστάν λόγω της επικράτησης των Ταλιμπάν. Η Ελλάδα τι θα κάνει; Θα τους στέλνει εκεί όπου άνθρωποι κρεμιούνται από αεροπλάνα για να γλιτώσουν; Η θα τους στέλνει με τη νέα ΚΥΑ πίσω στην Τουρκία όπου η Σύμβαση της Γενεύης δεν ισχύει πάρα μόνο για Ευρωπαίους πολίτες; Θα γεμίσει τις κλειστές υπερδομές – φυλακές στα νησιά που είναι και το μόνο που έχει κάνει με χιλιάδες ανθρώπους ως πρόθυμη των Ευρωπαίων για “ασπίδα” τους;».
Ο ίδιος συνέχισε, διερωτώμενος «τι θα κάνει για να διεθνοποιήσει το ζήτημα στην ΕΕ που έχει μεγάλη ευθύνη και εμπλοκή στο Αφγανιστάν αλλά και τον ΟΗΕ? Τι θα κάνει για να υπάρξει επιτέλους συλλογική διαχείριση και πραγματική αλληλεγγύη από την ΕΕ στο προσφυγικό χωρίς να επιτρέπει την εργαλειοποίησή του από τη Τουρκία? Η εκτίμηση του κ. Μηταράκη, εξάλλου, ότι δεν θα δεχτούμε ροές θυμίζει αυτό που έλεγαν, ότι με το που θα βγουν θα σταματήσουν τις ροές και μετά επικαλούνταν τους “γεωπολιτικούς λόγους”…»
«Όσο για το 2015 στο οποίο αναφέρεται επίσης ο κ. Υπουργός, θα ήταν πραγματικά εφιαλτικό να γυρίσουμε σε αυτό με κυβέρνηση ΝΔ που αποτρέπει το να τιμηθούν άνθρωποι που υπηρέτησαν τις αρχές του διεθνούς δικαίου και της ανθρωπιάς, όπως ο διασώστης Ιάσονας Αποστολόπουλος», κατέληξε ο κ. Ψυχογιός.
Τον προβληματισμό τους για τα τεκταινόμενα στο Αφγανιστάν εξέφρασαν και οι υπόλοιπες δυνάμεις της αντιπολίτευσης. Από πλευράς του Κινήματος Αλλαγής, ο Τομεάρχης Εξωτερικών, Ανδρέας Λοβέρδος υποστήριξε πως «η Δημοκρατία δεν εξάγεται», εγκαλώντας παράλληλα την κυβέρνηση πως «εδώ και μέρες γνωρίζουμε πως οι διερμηνείς που έχουν πλέον εγκλωβιστεί στο Αφγανιστάν είχαν απευθυνθεί στην Ελλάδα. Τί έχει πράξει η ελληνική κυβέρνηση για το ζήτημα; Ποιος ή ποιοι είναι εκείνοι που αδιαφόρησαν; Γιατί οι διερμηνείς δεν βοηθήθηκαν; Τα ερωτήματα αυτά δεν μπορούν και δεν πρέπει να μείνουν αναπάντητα».
Για «διαχρονικές ευθύνες Ν.Δ-ΠΑΣΟΚ-ΣΥΡΙΖΑ» για την εμπλοκή στο Αφγανιστάν έκανε λόγο από μέρους του ο Περισσός, με το ΚΚΕ να συμπεραίνει πως «αποδεικνύεται περίτρανα ότι η επέμβαση των ΗΠΑ το 2001, που έγινε με το πρόσχημα της “καταπολέμησης της τρομοκρατίας” και της επίθεσης στους δίδυμους πύργους, είχε στην πραγματικότητα άλλες στοχεύσεις και κυρίως τον έλεγχο του “μαλακού υπογάστριου” της Ρωσίας και της Κίνας, στο πλαίσιο του ανταγωνισμού αυτών των δυνάμεων με τις ΗΠΑ».
«Το ΚΚΕ από την πρώτη στιγμή είχε καταδικάσει την επέμβαση στο Αφγανιστάν, είχε καταρρίψει τα προσχήματα των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ, της ΕΕ, είχε καταγγείλει τις διαχρονικές ευθύνες όλων των ελληνικών κυβερνήσεων (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ κ.ο.κ.), που από το 2001 έως σήμερα στήριξαν την εμπλοκή της χώρας μας και των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων στο Αφγανιστάν. Από κάθε δυνατό βήμα, είχε απαιτήσει την επιστροφή στη χώρα των ελληνικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν και κάθε άλλη ιμπεριαλιστική αποστολή στο εξωτερικό» καταλήγει ο Περισσός.
