Αυθαίρετα: Όλο το σχέδιο σωτηρίας για μεγάλα ακίνητα κατηγορίας 5

Σχέδιο σε τρεις άξονες για τα μεγάλα αυθαίρετα, όσα δηλαδη ανήκουν στην κατηγορία 5, έχει επεξεργαστεί το υπουργείο Περιβάλλοντος με στόχο να δώσει λύσεις σε πληθώρα ζητημάτων που γέννησε η απαγόρευση της τακτοποίησής τους από τον περασμένο Οκτώβριο, η οποία φαίνεται ότι δημιούργησε περισσότερα προβλήματα από όσα επιχείρησε να επιλύσει.

Εφόσον η λύση, την οποία αποκαλύπτει σήμερα το ethnos.gr, προκριθεί, οι ιδιοκτήτες βαρέων αυθαιρέτων -δηλαδή όσων στερούνται εντελώς οικοδομικής άδειας, ή έχουν υπερβάσεις άνω του 40% στην κάλυψη και τη δόμηση και άνω του 20% καθ΄ ύψος- θα έχουν μία τελευταία ευκαιρία νομιμοποίησής τους έως το 2025.

Η ίδια ανοιχτη προθεσμία ισχύει και για τα ακίνητα των τραπεζών, καθώς όπως αποδείχτηκε η οριζόντια απαγόρευση τακτοποίησης των αυθαιρέτων της κατηγορίας 5 στην πορεία δεν παρέμεινε τόσο …οριζόντια δεδομένου ότι εξαιρέθηκαν τα ακίνητα που έχουν περιέλθει στις τράπεζες και αποκτούνται μέσω αναγκαστικού πλειστηριασμού ή leasing μόνο από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και όχι από ιδιώτες.

«Οχημα» για την επανεκκίνηση των τακτοποιήσεων μεγάλων αυθαιρέτων θα ειναι η Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου, τα πρόστιμα θα είναι προσαυξημένα, ενώ κάθε νέα δήλωση θα περνά από το μικροσκόπιο και τον έλεγχο των Ελεγκτών Δόμησης κυρίως για να διαπιστώνεται πέραν πάσης αμφιβολίας ότι πρόκειται για αυθαίρετες κατασκευές που δεν έχουν ανεγερθεί μετά τον Ιούλιο του 2011, την χρονική κόκκινη και απαραβίαστη γραμμή που έχει τεθεί από την Πολιτεία για την τακτοποίηση αυθαιρέτων.

Συγκεκριμένα, για την αντιμετώπιση των εκατοντάδων χιλιάδων τέτοιων κτισμάτων, τα οποία αυτή τη στιγμή βρίσκονται στον αέρα και θεωρητικά θα έπρεπε να κατεδαφιστούν στο σύνολό τους, η λύση στην οποία φαίνεται να καταλήγει το υπουργείο συνίσταται σε τρεις βασικούς άξονες:

1. Ολα τα αυθαίρετα της κατηγορίας 5 θα δηλωθούν κανονικά στην πλατφόρμα της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου αποκλειστικά ηλεκτρονικά.
2. Τα πρόστιμα στην περίπτωση αυτής της κατηγορίας θα είναι προσαυξημένα, ενώ τα χρήματα από τα πρόστιμα τακτοποίησης αποκλειστικά των συγκεκριμένων αυθαιρέτων, τα οποία είναι άλλωστε και τα μεγαλύτερα σε επίπεδο εσόδων, θα κατευθύνονται σε έναν ξεχωριστό κωδικό του Πράσινου Ταμείου με στόχο να χρησιμοποιηθούν για την αποζημίωση δεσμευμένων οικοπέδων για τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων. Με τον τρόπο αυτό ουσιαστικά τα χρήματα θα επιστρέφουν στις τοπικές κοινωνίες τηρώντας το περιβαλλοντικό ισοζύγιο.
3. Προκειμένου να μπορεί να ολοκληρωθεί η διαδικασία τακτοποίησης ενός αυθαιρέτου της κατηγορίας 5 θα υπάρχει αυστηρός έλεγχος όλων των δηλώσεων ώστε να διαπιστώνεται η εγκυρότητα των στοιχείων και να είναι σίγουρο ότι οι δηλώσεις αφορούν ακίνητα που έχουν κατασκευαστεί πριν τον Ιούλιο του 2011.

Κι αυτό γιατί παρά το γεγονός της ύπαρξης της κόκκινης γραμμής, στο υπουργείο Περιβάλλοντος γνωρίζουν καλά ότι υπάρχουν συγκεκριμένες περιοχές και δημοφιλή νησιά όπως π.χ η Μύκονος, στις οποίες η ανοικοδόμηση αυθαιρέτων δε σταμάτησε το 2011. Οι έλεγχοι στις εν λόγω περιοχές θα είναι ιδιαίτερα αυστηροί και στοχευμένοι προκειμένου να περάσει ευρύτερα το μήνυμα της απόλυτης τήρησης της κόκκινης γραμμής του 2011 ώστε – όπως επισημαίνουν – να μπει ένα οριστικό τέλος στη δημιουργία νέων γενιών αυθαιρέτων.

Αυτός άλλωστε ήταν και ο στόχος της οριστικής λήξης της προθεσμίας τακτοποίησης τον περασμένο Οκτώβριο. Ωστόσο οι εξαιρέσεις δημιούργησαν ζήτημα ισονομίας αλλά και σημαντικά προβλήματα δικαίου.

Ετσι, αυτή τη στιγμή και έως το 2025 μπορούν να τακτοποιούν αυθαίρετα κτίσματα κατηγορίας 5:

• οι τράπεζες, στις οποίες περιέρχονται μετά από πλειστηριασμούς ή μέσω leasing.
• Επίσης δίνεται το δικαίωμα τακτοποίησης στους κληρονόμους των αυθαιρέτων, αλλά όχι στους σημερινούς ιδιοκτήτες τους, οι οποίοι ως παράνομα δεν μπορούν να τα πουλήσουν ή να τα μεταβιβάσουν.
• Την ίδια στιγμή σε ρύθμιση για τακτοποίηση μπορούν να μπουν μεγαλα αυθαίρετα εφοσον εντάσσονται σε περιοχές, οι οποίες έχουν κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης ακόμα και εάν τα ίδια ακίνητα δεν έχουν πληγεί από τη φυσική καταστροφή. Ετσι, ο ιδιοκτήτης αυθαιρέτου σε μια τέτοια περιοχή μπορεί να το τακτοποιήσει απλώς επειδή είναι ενταγμένο στη συγκεκριμένη γεωγραφική ενότητα, ενώ κάποιος άλλος ακόμα και σε όμορο δήμο δεν έχει την ίδια δυνατότητα.

Οι στρεβλώσεις αυτές είναι ο βασικός λόγος, για τον οποίο το υπουργείο ξανανοίγει το κεφάλαιο της τακτοποίησης και για τα μεγάλα αυθαίρετα.

Η προθεσμία για τακτοποίηση αυθαιρέτων

Παρά το γεγονός ότι για την τακτοποίηση θα χρησιμοποιηθεί η Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου, η προθεσμία της δήλωσης των εν λόγω αυθαιρέτων δε θα μείνει αόριστα ανοιχτή μέχρι την πρώτη μεταβίβαση του ακινητου, όπως ισχύει για τα υπόλοιπα ιδιωτικά κτίρια, αλλά θα έχει ορίζοντα έως το 2025 ώστε να οδηγήσει τους ιδιοκτήτες σε ένταξη στη ρύθμιση και όχι σε συνεχείς αναβολές.

Αλλωστε ο ίδιος ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Νίκος Ταγαράς σε πρόσφατη διαδικτυακή συνάντηση με το ΤΕΕ σημείωσε ότι μελετά λύσεις και διεξόδους καθώς υφίστανται πολλά προβλήματα λόγω της μη συνέχισης υπαγωγής τακτοποίησης είτε αυθαίρετων κατασκευών είτε κτιρίων με αυθαίρετες αλλαγές χρήσης. «Εξελίσσουμε λύσεις για τα αυθαίρετα Κατηγορίας 5 και θα δώσουμε διεξόδους. Λαμβάνω πολλά μηνύματα από αυτοδιοικητικούς που αφορούν σε σχολεία και δημοτικά κτήρια που ανήκουν σε αυτήν την Κατηγορία και είναι πολλά στην Ελλάδα. Αλλά και για λόγους ισονομίας, σε σχέση με αυτά τα ακίνητα που είχε επιτραπεί να ρυθμιστούν στην Κατηγορία 5 – όπως ρυθμίζονται και αυτά που βρίσκονται σε περιοχές που έχουν κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης – οφείλουμε να δώσουμε λύσεις» ανέφερε χαρακτηριστικά.

Το ζήτημα των δημοσίων κτιρίων, στο οποίο αναφέρθηκε ο κ. Ταγαράς αποτελεί έναν πραγματικό πονοκέφαλο για τις δημοτικές αρχές, καθώς πολλές από τις κατασκευές είναι αυθαίρετες. Σχεδον κάθε δήμος έχει τουλάχιστον ένα κτίριο κατηγορίας 5, ενώ είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του δήμου Βόλβης, ο οποίος διαθέτει 14 τέτοια κτίρια εκ των οποίων μάλιστα τα 9 είναι σχολεία και ένα είναι το δημαρχείο Ασπροβάλτας.

Για τα κτίρια αυτα πρέπει επίσης να δοθεί άμεση λύση δεδομένου ότι ως αυθαίρετα δεν μπορούν να ενταχθούν σε προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης και εξοικονόμησης, ενώ «αποβάλλονται» από προγράμματα ΕΣΠΑ ή του Ταμείου Ανάκαμψης.

«Δε θα μπορούσαμε να δώσουμε λύση γι΄αυτά τα κτίρια αφήνοντας εκτός για άλλη μια φορά τα κτίρια ιδιωτών» επισημαίνουν πηγές κοντά στην υπόθεση προσθέτοντας πως «δε ρυθμίζεις σημαίνει κατεδαφίζεις και ενίοτε το κόστος της κατεδάφισης είναι μεγαλύτερο απ΄αυτό της διαχείρισης από κάθε παράμετρο».

Πριν ανακοινωθεί η λύση που θα προκριθεί θα έχει διερευνηθεί κατά το δυνατόν ο αριθμός των αυθαιρέτων της κατηγορίας 5. Για το λόγο αυτό στο υπουργείο μελετούν ήδη τα υπάρχοντα στοιχεία. Από τις τακτοποιήσεις προκύπτει ότι στη συγκεκριμένη κατηγορία ανήκουν περίπου 560.000 κτίρια. Ωστόσο αυτό που είναι κρίσιμο να διερευνηθεί είναι τι ποσοστό των δηλώσεων αφορούν ώστε να μπορεί να γίνει μια πιθανή αναγωγή στο σύνολο στην επικράτεια και κυρίως το πόσες χιλιάδες τ.μ. αφορούν. Κι αυτό γιατί είναι γνωστό πως τα βαριά αυθαίρετα μπορεί να μην αποτελούν την πλειονότητα των δηλωσεων, αλλά συνήθως αφορούν τα μεγαλύτερα σε εμβαδόν κτίρια.

Ετοιμάζονται δειγματοληπτικοί έλεγχοι

Την ίδια στιγμή στο υπουργείο επεξεργαζονται ήδη τρόπους ώστε να μπορούν να ξεμπλοκάρουν οι δειγματοληπτικοί έλεγχοι που ορίζονται από το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για τα αυθαίρετα και αφορούν το 5% των υποβληθεισών δηλώσεων τακτοποίησης.

Η ρύθμιση ισχύει εδώ και χρόνια αλλά έως και σήμερα δεν έχει εφαρμοστεί. Την περίοδο αυτή όμως φαίνεται πως κάτι …κινείται προς αυτήν την κατεύθυνση. Στόχος είναι να επιλυθούν τεχνικά ζητήματα, στα οποία θα μπορούν να στηριχτούν οι έλεγχοι και να δημιουργηθεί το κατάλληλο υπόβαθρο. Αρχικά θα καθοριστεί ακριβώς τι θα ελεγχθεί. Κυρίαρχο αντικείμενο των ελέγχων θα αποτελέσει το εάν το αυθαίρετο που δηλώθηκε είχε ανεγερθεί πριν το 2011 οπότε και μπορούσε να τακτοποιηθεί ή μετά οπότε θα έπρεπε να μείνει εκτός ρυθμίσεων και κακώς εντάχθηκε σε αυτές.

Προυπόθεση είναι να βρεθεί το κατάλληλο οπτικό υλικό, δηλαδή χάρτες από δορυφόρους πέριξ της ημερομηνίας – σταθμού, δηλαδή της 28ης Ιουλίου 2011 ώστε να μπορεί να γίνει η σύγκριση του δομημένου περιβάλλοντος τότε με τη σημερινή κατάσταση. Η επεξεργασία αυτής της λύσης προχωρεί ήδη ωστε να αποκτηθούν το συντομότερο δυνατό οι αεροφωτογραφίες και οι χάρτες.

ethnos.gr