“Γιατί θυμόμαστε την 19η Μαΐου;”
Γράφει ο Γιώργος Διον. Κουρκούτας
(Φιλόλογος-συγγραφέας)
Κάθε χρόνο, τις τελευταίες δεκαετίες, αφιερώνουμε μία ημέρα, για να τιμήσουμε τους Έλληνες και Ορθοδόξους Χριστιανούς που χάθηκαν στην περιοχή του Πόντου στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνος. Από το 1908 και την επικράτηση στην Τουρκία του Κινήματος των Νεοτούρκων (που επεδίωκαν τουρκοποίηση των λαών της παρακμάζουσας Οθωμανικής αυτοκρατορίας) ξεκίνησαν διωγμοί κατά των Χριστιανών. Βασικά θύματα αυτής της Πολιτικής ήταν Έλληνες και Αρμένιοι.
Ο Μάιος αποτελεί μήνα μνήμης για όλο τον Ελληνισμό της Ανατολής (Μικρά Ασία, Πόντος, Ιωνία, Βιθυνία, Καππαδοκία κ.α.) και Ανατολική Θράκη. Στις 19 Μαΐου 1919, κατά την διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας (Μάιος 1919-Οκτώβριος 1922) , ένας Ανώτερος Αξιωματικός της μόλις ηττημένης στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο Τουρκίας, ο Μουσταφά Κεμάλ (που, όταν κυριάρχησε πολεμικά και πολίτικά, πήρε το όνομα Ατατούρκ, δηλαδή Πατέρας των Τούρκων) αποβιβάστηκε στην Σαμψούντα του Πόντου. Λίγες ημέρες πιο πριν Ελληνικός Στρατός είχε αποβιβαστεί στην Σμύρνη, για να επιβάλει στους ηττημένους τις εντολές των Νικητών (αναμεσά τους και η Ελλάς).
Και από τον Πόντο ο Κεμάλ δρομολόγησε μια σκληρότερη φάση της γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, η οποία έλαβε χώρα στο πλαίσιο του λεγομένου «απελευθερωτικού αγώνα» των Τούρκων κατά των Δυτικών Συμμάχων (Άγγλων, Γάλλων, Ιταλών και Ελλήνων), που κατείχαν εδάφη της Μικράς Ασίας. Ο Κεμάλ κήρυξε ανταρσία κατά της Οθωμανικής Αρχής και άρχισε την συγκρότηση του στρατού, μαζί με τις παλιές τρομοκρατικές ομάδες του Νεοτουρκικού κομιτάτου «Ένωση και Πρόοδος», που βαρύνονταν με τις Γενοκτονίες Αρμενίων, Ασσυρίων και Ελλήνων στα χρόνια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το 1865 οι Έλληνες του Πόντου ανέρχονταν σε 265.000, το 1880 σε 330.000 και στις αρχές του 20ού αιώνα άγγιζαν πλέον τις 700.000. Το 1860 υπήρχαν 100 σχολεία στον Πόντο, ενώ το 1919 υπολογίζονται σε 1.400, ανάμεσά τους και το περίφημο Φροντιστήριο της Τραπεζούντος. Ό,τι δεν είχαν καταφέρει οι κατακτητές Σουλτάνοι σε 5 αιώνες, το πέτυχε ο Κεμάλ και οι συνεργάτες του σε 5 χρόνια. Μέχρι την Μικρασιατική Καταστροφή, το 1922, οι Έλληνες και Ορθόδοξοι του Πόντου που έχασαν τη ζωή τους ξεπέρασαν τις 200.000, ενώ νέες έρευνες ανεβάζουν τον αριθμό τους στις 350.000. Όσοι γλίτωσαν από το τουρκικό σπαθί κατέφυγαν ως πρόσφυγες στη Νότια Ρωσία, ενώ γύρω στις 400.000 ήλθαν στην Ελλάδα.
Για εμάς η 19η Μαΐου είναι πικρή ημέρα Μνήμης για τους απανταχού Έλληνες, ενώ για την Τουρκία είναι εθνική επέτειος. Και αυτό λέει πολλά.
Σε ένα ελλαδικό Κράτος, που, λόγω πολλών ιδιόρρυθμων συνθηκών και λόγω κυρίαρχης πολιτικής νοοτροπίας, υπάρχει δυσκολία κατανοήσεως της οικουμενικότητος του Ελληνισμού, αλλά και αδιαφορία για τις προαιώνιες εστίες του Ελληνισμού (με πιο απτά παραδείγματα την στάση των Αθηνών έναντι Βορείου Ηπείρου, με πρόσφατα τα γεγονότα στην θρυλική Χειμάρρα, και του Ελληνισμού της κατεχόμενης βόρειας Μακεδονίας) η καθιέρωση της 19ης Μαΐου ως ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας του Ελληνισμού στον Πόντο είναι το ελάχιστο που προσφέρεται στην μνήμη τόσων θυμάτων. Που μας οδηγεί σε περισυλλογή για το πώς πέρασε και ο Ελληνισμός μέσα από την αιματηρή πορεία των μεγάλων Γενοκτονιών του 20ού αιώνος.
