Της Δήμητρας Καδδά
Για δεύτερο συνεχή μήνα η Ελλάδα παραμένει σε κατάσταση αποπληθωρισμού. Ο δείκτης τιμών υποχώρησε κατά 0,3% τον Ιούνιο και τον Ιούλιο ήταν μηδενικός.
Σε αυτή την κατάσταση είχε να βρεθεί η ελληνική οικονομία και η αγορά από το 2016. Όταν πάσχιζε να βγει από την ύφεση και την κρίση που προηγήθηκε.
Τα στοιχεία που ανακοίνωσε χθες η ΕΛΣΤΑΤ και αποδεικνύουν ότι ο φόβος περί αποπληθωρισμού πλέον φαίνεται να πραγματώνεται και κινδυνεύει να παγιωθεί, ηχούν “καμπανάκια” ενός και εκτός συνόρων. Γιατί ο πολύ χαμηλός ή αρνητικός πληθωρισμός φέρνει αλυσιδωτές επιπτώσεις σε όλη την οικονομία.
Το πρόβλημα ήταν γνωστό. Όλο το προηγούμενο διάστημα η άνοδος των τιμών επιβραδυνόταν αποδεικνύοντας ότι η ανάκαμψη ήταν αναιμική και οι στρεβλώσεις παρέμεναν στην οικονομία.
Η Ελλάδα ήταν το κράτος με την χαμηλότερη άνοδο τιμών ανά την ΕΕ. Και τούτο παρά την κρίση που μαστίζει την Ευρώπη (με τον μέσο πληθωρισμό στο 1,1% τον Αύγουστο από 1,3% έναν μήνα πριν σημάδι που ανησυχεί πλέον εντόνως και την ΕΚΤ).
Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν και άλλα. Η τάση είναι έντονα καθοδική: Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή τον μήνα Ιούλιο 2019, σε σύγκριση με τον Ιούνιο 2019, παρουσίασε μείωση 1,5%. Ο δε δείκτης που μετρά την μεταβολή έναντι του Δεκεμβρίου δείχνει πτώση 1%.
Η κατάσταση, αν αφαιρεθούν συγκεκριμένες “ομάδες” που σχετίζονται με τον τουρισμό είναι χειρότερη. Ήταν μεγάλες οι μειώσεις τιμών σε είδη διατροφής (-1,4%), σε είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες, σε είδη οπτικοακουστικού εξοπλισμού, στα δίδακτρα, σε είδη ατομικής φροντίδας.
Ωστόσο παρά την μείωση του ΦΠΑ παρατηρήθηκε άνοδος σε πεδία του κλάδου του τουρισμού (στα αεροπορικά εισιτήρια, στα εστιατόρια, στα καφέ και στα ξενοδοχεία.
Προς το παρόν ο μέσος δείκτης 12μήνου “αντέχει” στο 0,7%. Και μένει να φανεί πως θα αντιδράσει η αγορά μετά το νέο πολιτικό σκηνικό που διαμορφώνεται (σ.σ. και είχε έντονα θετική επίδραση στον πρόδρομο δείκτη οικονομικής συγκυρίας του ΙΟΒΕ). Γιατί ο αποπληθωρισμός διαμορφώνει “κλίμα” μείωσης κατανάλωσης και ζήτησης στην οικονομία και άρα συρρίκνωσης της ανάπτυξης, λένε οι ειδικοί.
Ο αποπληθωρισμός και η εξήγηση – προειδοποίηση της ΕΚΤ
Αποπληθωρισμός είναι η διαρκής τάση μείωσης του γενικού επιπέδου τιμών για μακρά χρονική περίοδο. Το ζήτημα είναι ότι αν η αγορά προδικάσει περαιτέρω πτώση των τιμών, οι υποψήφιοι αγοραστές ενδέχεται να καθυστερήσουν την απόκτηση προϊόντων εν αναμονή των χαμηλότερων μελλοντικών τιμών. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω πτώση των τιμών και τελικά σε οικονομική ύφεση.
Είναι χαρακτηριστική η θέση της ΕΚΤ. Σε ειδικό επεξηγηματικό κείμενο για τον πληθωρισμό και τον αποπληθωρισμό (στο πλαίσιο της τεκμηρίωσης του γιατί είναι σημαντικές οι σταθερές τιμές) αναφέρει ότι επιθυμητό είναι να μην αυξάνονται μεν σημαντικά οι τιμές (πληθωρισμός), αλλά και να αποφεύγονται και παρατεταμένες περίοδοι πτώσης των τιμών (αποπληθωρισμός). Ο λόγος γι’ αυτό είναι ότι οι μακρόχρονες περίοδοι υπερβολικού πληθωρισμού ή αποπληθωρισμού ασκούν αρνητικές επιδράσεις στην οικονομία.
Η πτώση των τιμών μπορεί να ηχεί καλή στ’ αυτιά των καταναλωτών, λέει η ΕΚΤ. Και πράγματι μπορεί να είναι καλή αν πρόκειται απλώς για μείωση των τιμών ορισμένων μόνο ειδών.
Ωστόσο, μια συνεχιζόμενη, ευρείας κλίμακας πτώση των τιμών σε όλη την οικονομία η οποία δεν οφείλεται σε βελτιώσεις στην παραγωγή δεν είναι και τόσο θετική εξέλιξη. Κι αυτό γιατί μπορεί να οδηγήσει σ’ έναν φαύλο κύκλο μειώσεων των τιμών.
Για παράδειγμα, εξηγεί η ΕΚΤ, “αν έχετε βάλει στο μάτι έναν καινούργιο καναπέ, αλλά γνωρίζετε ότι μετά από λίγο καιρό θα πέσει η τιμή του, τότε το πιο πιθανό είναι να περιμένετε. Αν όλοι σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο, οι επιχειρήσεις θα αρχίσουν να έχουν πρόβλημα καθώς δεν θα μπορούν να πωλήσουν τα προϊόντα τους.
Μπορεί μάλιστα να χρειαστεί να μειώσουν ή να παγώσουν τους μισθούς ή ακόμη και να προχωρήσουν σε περικοπές του προσωπικού τους όσο υποχωρεί η ζήτηση, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση της ανεργίας. Η οικονομία θα αρχίσει να επιβραδύνεται καθώς οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις μειώνουν τις δαπάνες και τις επενδύσεις τους. Επίσης, μπορεί να αντιμετωπίσετε περισσότερες δυσκολίες στην αποπληρωμή των δανείων σας, π.χ. του στεγαστικού σας, αφού ακόμη και αν το εισόδημά σας μειωθεί οι υποχρεώσεις παραμένουν.
Το ίδιο ισχύει και για τα δημόσια οικονομικά. Τα φορολογικά έσοδα υποχωρούν καθώς μειώνονται οι μισθοί και οι δαπάνες, αλλά το δημόσιο χρέος θα πρέπει να αποπληρωθεί. Αυτό σημαίνει ότι ίσως χρειαστεί να μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες για τις υποδομές και την υγεία, για παράδειγμα. Επομένως, οι αρνητικές συνέπειες του αποπληθωρισμού γίνονται αισθητές σε όλους”.
Έτσι εξηγείται ο στόχος της ΕΚΤ για πληθωρισμό περί το 2%. Σήμερα όλα τα κράτη είναι κάτω αυτού του στόχου. Αλλά η Ελλάδα είναι η χώρα με την πιο χαμηλή επίδοση…
