«Κλίμακα»: Αυξήθηκαν οι αυτοκτονίες στην Ελλάδα την τριετία 2018-2020

Περισσότεροι από 500 άτομα αυτοκτονούν τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, αφήνοντας πίσω τουλάχιστον 5.000 πενθούντες ετησίως, σύμφωνα με στοιχεία της «Κλίμακας».

Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες, για κάθε μία αυτοκτονία μένουν πίσω τουλάχιστον 5-10 άτομα που πενθούν, βιώνοντας όχι μόνο το συναισθηματικό φορτίο του πένθους αλλά και τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες του στίγματος της αυτοκτονίας, ενώ 135 άτομα θεωρείται ότι επηρεάζονται άμεσα από κάθε αυτοκτονία.

Στην Ελλάδα δεν γίνεται καταγραφή των μη θανατηφόρων αποπειρών αυτοκτονίας, οι οποίες εκτιμάται ότι είναι σχεδόν 25 φορές περισσότερες των καταγεγραμμένων αυτοκτονιών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας κατά τα έτη 2018, 2019 και μέχρι τις 31/8/2020:

• Ο αριθμός των αυτοκτονιών παρουσιάζει μία σταθερή αυξητική τάση.
• Η πλειοψηφία των αυτοχείρων ήταν άνδρες.
• Οι άνθρωποι ηλικίας 80 και άνω και ηλικίας από 50 έως 59 ετών σημειώνουν τις περισσότερες αυτοκτονίες σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες.
• Οι περιφέρειες με το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από αυτοκτονία είναι η Κρήτη, η Θεσσαλία και η Αττική.
• Η πιο συχνή μέθοδος αυτοκτονίας κατά την τελευταία τριετία είναι ο απαγχονισμός και ακολουθεί η πτώση από ύψος.
• Η χρονική περίοδος κατά την οποία σημειώθηκαν τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών είναι κατά τους ανοιξιάτικους και καλοκαιρινούς μήνες (Μάρτιος έως Αύγουστος).

Αντίστοιχα στοιχεία για το 2017 δείχνουν αύξηση των αυτοκτονιών, της τάξεως του 8,5%. Συγκεκριμένα, ο αριθμός των αυτοκτονιών για το 2017 ανήλθε στους 523 θανάτους σε σχέση με το προηγούμενο έτος όπου είχαν καταγραφεί 484. Κατά τα έτη 2010 – 2017 έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 4.000 αυτοκτονίες.

Υποκαταγραφή των αυτοκτονιών
Σύμφωνα με την «Κλίμακα» οι αυτοκτονίες είναι πολύ περισσότερες αυτών που καταγράφονται ενώ δεν υπάρχουν καθόλου στοιχεία για τις μη θανατηφόρες απόπειρες, οι οποίες εκτιμάται ότι είναι σχεδόν 25 φορές περισσότερες των καταγεγραμμένων αυτοκτονιών.

Επισημαίνεται, ότι παγκοσμίως είναι δεδομένη η υποκαταγραφή των αυτοκτονιών, γεγονός το οποίο ισχύει σαφώς εντονότερα στη χώρα μας, λόγω των πολιτισμικών και κοινωνικών ιδιαιτεροτήτων. Η υποκαταγραφή αποδίδεται είτε στη δυσκολία να εξακριβωθεί ότι όντως υπήρχε αυτοκτονική πρόθεση (όπως στην περίπτωση ενός ατυχήματος), είτε σε κοινωνικούς, θρησκευτικούς και άλλους λόγους. Είναι γεγονός, λοιπόν, ότι οι θάνατοι από αυτοκτονία είναι πολύ περισσότεροι από τους επίσημα καταγεγραμμένους, ενώ δε θα πρέπει να παραβλέπονται οι επιπτώσεις τους στις ζωές αυτών που μένουν πίσω πενθώντας.

Η «Κλίμακα» έχει απευθύνει συγκεκριμένες προτάσεις στα αρμόδια Υπουργεία Υγείας & Εσωτερικών καθώς και στις Ιατροδικαστικές Υπηρεσίες της χώρας, προκειμένου να βελτιωθούν οι διαδικασίες καταγραφής και αποτύπωσης των περιστατικών για να περιοριστεί η υποκαταγραφή των αυτοκτονιών και να καταστεί εφικτή η παραγωγή αξιόπιστων δεδομένων.

Covid-19 & Αυτοκτονία

Αντίθετα με αυτό που ενδεχομένως θα περίμενε κανείς, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών, δεν παρατηρείται κάποια ιδιαίτερη διαφοροποίηση τις καταγεγραμμένες αυτοκτονίες σε σχέση με τα στοιχεία για το ίδιο διάστημα τα τελευταία χρόνια.

Στρατηγικές προστασίας της δημόσιας υγείας όπως η κοινωνική απόσταση και η καραντίνα παρόλο που μπορεί να θεωρηθούν επιβαρυντικοί παράγοντες εμφάνισης ψυχοπαθολογικών εκδηλώσεων, εντούτοις, δεν αποτελούν παραμέτρους που αποκλειστικά μπορούν να ευθύνονται για την αυτοκτονία. Ωστόσο, παρατηρείται η μείωση της διαθεσιμότητας επαγγελματιών ψυχικής υγείας για τα άτομα με προϋπάρχοντα προβλήματα ψυχικής υγείας, ως αποτέλεσμα της εφαρμογής των διαφόρων μέτρων περιορισμού, γεγονός που αποτελεί μία επιβαρυντική συνθήκη για την ουσιαστική και αποτελεσματική πρόσβασή τους στις υπηρεσίες υγείας.

Αυτοκτονίες σε Νοσοκομεία και Μονάδες Υγείας
Περισσότερες από 60 αυτοκτονίες έχουν σημειωθεί μέσα σε νοσοκομεία ή Μονάδες Υγείας από το 2012 έως και σήμερα σύμφωνα με τα δεδομένα του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών, ενώ ο αριθμός των αποπειρών μέσα σε αυτούς τους χώρους παραμένει άγνωστος.

Αυτοκτονίες σε Καταστήματα Κράτησης και Αστυνομικά Κρατητήρια
Έχουν σημειωθεί τουλάχιστον 4 αυτοκτονίες το 2020 έως και σήμερα ενώ πάνω από 20 αυτοκτονίες έχουν καταγραφεί σε καταστήματα κράτησης και αστυνομικά κρατητήρια κατά τα τελευταία τρία χρόνια.

Αυτοκτονίες στο Στρατό
Έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 20 αυτοκτονίες αξιωματικών και στρατιωτών τα τελευταία 3 χρόνια. Στο 1018 – Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία έχουν γίνει πολλές κλήσεις στρατευσίμων, κυρίως, οι οποίοι αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στην υποχρεωτική στρατιωτική τους θητεία.

Αυτοκτονίες Αστυνομικών
Οι αστυνομικοί όπως και το προσωπικό των σωμάτων ασφαλείας εν γένει αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο για αυτοκτονία ενώ υπολογίζεται πως έχουν δύο με τρεις φορές υψηλότερους δείκτες θνησιμότητας από ότι ο γενικός πληθυσμός. Από το 2007 μέχρι το 2016 έχουν καταγραφεί περισσότερες από 55 αυτοκτονίες αστυνομικών (εν ενεργεία και αποστράτων), ενώ είναι δεδομένη η υποκαταγραφή των σχετικών περιστατικών σε συμφωνία με την δεδομένη υποκαταγραφή των αυτοκτονιών παγκοσμίως.

Το πρώτο εξάμηνο του 2020 έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 6 αυτοκτονίες αστυνομικών και συνταξιούχων αστυνομικών ενώ περισσότερες από 12 αυτοκτονίες είχαν καταγραφεί τα προηγούμενα 2 χρόνια.

Αυτοκτονίες σε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και Σημεία Υψηλής Επικινδυνότητας
Από το 2012 μέχρι και σήμερα τουλάχιστον 65 άτομα έχουν χάσει την ζωή τους σε τοποθεσίες υψηλής επικινδυνότητας, όπως ο Ισθμός της Κορίνθου, η Γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου, η Γέφυρα της Χαλκίδας, τα Ενετικά Τείχη του Ηρακλείου Κρήτης, η Υψηλή Γέφυρα των Σερβίων κ.α ενώ έχουν σημειωθεί τουλάχιστον 12 αυτοκτονίες σε μετρό και άλλα μέσα σταθερής τροχιάς κατά τα τελευταία δύο χρόνια.

Περισσότερες οι γυναίκες που ζητούν βοήθεια
Από την ίδρυση του ως τον Αύγουστο του 2020 ζήτησαν βοήθεια από το Κέντρο Ημέρας 4.022 άτομα και πραγματοποιήθηκαν 29.761 επισκέψεις.

• Το 58% των ατόμων που επισκέφτηκαν το Κέντρο Ημέρας ήταν γυναίκες και το 42% άνδρες.

• Η πλειοψηφία των χρηστών των υπηρεσιών του Κέντρου, κατά την πρώτη τους επίσκεψη, ήταν από 19 έως και 50 ετών.

• Σχεδόν το 40% των χρηστών των υπηρεσιών δήλωσαν άνεργοι.

• Τρεις στους τέσσερις χρήστες επισκέφθηκαν το Κέντρο Ημέρας για λιγότερο από ένα χρόνο.

Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας
H 10η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τη Διεθνή Ένωση για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας και τη διεθνή επιστημονική κοινότητα ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, προκειμένου να ενεργοποιηθεί η κοινή γνώμη με στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του πληθυσμού στα πεδία της πρόληψης της αυτοκτονίας και των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών.

Στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, την Πέμπτη 10 Σεπτεμβρίου, το Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, που λειτουργεί η «Κλίμακα» με την υποστήριξη του Υπουργείου Υγείας διοργανώνει Επιστημονική Εκδήλωση.

Η εκδήλωση αποτελεί και την έναρξη του εγχειρήματος για την συλλογή υπογραφών με στόχο τη χάραξη μιας επίσημης εθνικής στρατηγικής για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, η οποία θα διασφαλίζει ότι έχουν ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα από την πολιτεία για την προστασία ευάλωτων συνανθρώπων μας.

Στην εκδήλωση θα παρουσιαστεί και η επικείμενη διεθνής έκδοση “Suicide Risk Assessment and Prevention”, στην οποία συμμετέχουν αυτοκτονολόγοι από όλον τον κόσμο, εκθέτοντας για πρώτη φορά παγκοσμίως ένα τόσο ευρύ φάσμα στρατηγικών και μοντέλων στο πεδίο της πρόληψης της αυτοκτονίας.

Παράλληλες δράσεις θα υλοποιηθούν με τη συμμετοχή των Μονάδων Ψυχικής Υγείας που λειτουργεί η «Κλίμακα» τόσο στην Αττική όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα.