Κορωνοϊός: Τι θα γίνει αν «κοκκινίσει» η Αττική

Τον περασμένο Μάιο, κι ενώ η χώρα είχε βγει από τον δύσκολο, βραχύ πόλεμο κατά του κορωνοϊού μετρώντας περί τα 2.663 κρούσματα της λοίμωξης Covid-19 και 147 νεκρούς, οι αρμόδιοι έβλεπαν τον τουρισμό όχι ως ένα ζωτικό πεδίο για την εθνική οικονομία, αλλά μάλλον ως μία ασύμμετρη απειλή για τη δημόσια υγεία που με τεράστια προσπάθεια και κόστος είχε περισωθεί και θωρακιστεί. Τρεις μήνες αργότερα η εξέλιξη της επιδημίας έχει δημιουργήσει νέα δεδομένα: σε ασύμμετρη υγειονομική απειλή εξελίχθηκαν όχι οι τουρίστες που μπαίνουν στη χώρα αλλά οι ίδιοι οι Έλληνες.

Η χαλαρή, στα όρια της επικίνδυνης, συμπεριφορά σε ό,τι αφορά τα μέτρα προφύλαξης, απόστασης, υγιεινής για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού, έχει οδηγήσει σε αναζωπυρώσεις του κορωνοϊού ανά τη χώρα και όχι απαραίτητα σε τουριστικούς προορισμούς, καθώς και σε αύξηση των εισαγωγών σε νοσοκομεία αναφοράς κορωνοϊού.

Η Αττική και η Θεσσαλονίκη καταγράφουν αρνητικές πρωτιές στα εγχώρια κρούσματα για τον μήνα Ιούλιο. Μέχρι και χθες είχαν επιβεβαιωθεί 141 περιστατικά κορωνοϊού στην Αττική και 73 στη Θεσσαλονίκη, σε σύνολο 424 εγχωρίων κρουσμάτων. Την τελευταία εβδομάδα, δε, καταγράφηκαν και πεντε θάνατοι, έπειτα από αρκετό διάστημα ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των θυμάτων σε 202, ενώ χωρίς διαφοροποιήσεις, σταθερά χαμηλός είναι μέσα στον Ιούλιο ο αριθμός των διασωληνωμένων (την περασμένη Παρασκευή ήταν 8).

Οι αρμόδιες επιστημονικές και υγειονομικές αρχές βρίσκονται σε επαγρύπνηση, παρακολουθώντας την πορεία του κορωνοϊού, τη διασπορά των κρουσμάτων που επιβεβαιώνονται, τις μικρές και μεγαλύτερες επιδημικές εστίες που «ανάβουν» στη χώρα, τα «ορφανά» κρούσματα, το αποτέλεσμα των επιχειρησιακών σχεδίων που ξετυλίγονται κατά τόπους και ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. Και υπενθυμίζουν με κάθε ευκαιρία πόσο σημαντικό είναι για τη δημόσια υγεία και την οικονομία να τηρούνται τα μέτρα προστασίας έναντι του κορωνοϊού.

Η αναγκαιότητα της χρήσης μάσκας σε κλειστούς χώρους επανήλθε με την κυβερνητική βούλα την περασμένη εβδομάδα, ενώ ανοιχτό είναι το ενδεχόμενο επιβολής επιπρόσθετων αυστηρών κανόνων εφόσον καταστεί αναγκαίο. Στο κάδρο των απαγορεύσεων μετά τα πανηγύρια πιθανότατα θα μπουν και άλλες εκδηλώσεις θρησκευτικού ή κοινωνικού ή ψυχαγωγικού χαρακτήρα τον επόμενο μήνα, αν η επιδημιολογική καμπύλη κινηθεί ανοδικά. Στις προτάσεις της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων περιλαμβάνεται για παράδειγμα πλέγμα περιορισμών στο ωράριο ή στη χωρητικότητα των beach bar, αλλά και στον αριθμό των προσκεκλημένων σε γάμους και βαπτίσεις, που έχουν μετατεθεί μαζικά για τον Αύγουστο, μετά τους περιορισμούς του προηγούμενου διαστήματος. Στην κλιμάκωση των προτάσεων περιλαμβάνεται πάντοτε το απευκταίο μέτρο, ιδίως για τους τουριστικούς προορισμούς, δηλαδή το τοπικό «lockdown».

Οι ειδικοί έχουν θέσει ως χρονικό ορόσημο για την επανεξέταση των δεδομένων που αφορούν την επιδημία στη χώρα μας το τέλος Ιουλίου, δηλαδή την ερχόμενη Παρασκευή. Τότε θα έχουν την πλήρη και σαφή εικόνα για το αν η διαφαινόμενη σταθερή επιδημιολογική πορεία της χώρας παραμείνει σε αυτή τη θέση ή αν κινηθεί ανοδικά. Σε κάθε περίπτωση, θα ξεδιπλωθεί και νέο επιχειρησιακό πλάνο, με άξονα την κλιμάκωση των μέτρων για τον δραστικό περιορισμό του συγχρωτισμού και της συνεπαγόμενης διασποράς του κορωνοϊού.

«Αυτή τη στιγμή, η εικόνα στον τουρισμό σε ό,τι αφορά τον κορωνοϊό είναι καλή. Είναι ελεγχόμενη η κατάσταση. Υπήρξε το πρώτο 15νθήμερο του Ιουλίου μια έκρηξη από Βαλκάνιους τουρίστες, που ήταν θετικοί στον κορωνοϊό αλλά τέθηκε υπό έλεγχο. Ελήφθησαν εγκαίρως τα σωστά μέτρα. Τώρα περιμένουμε πως θα κυμανθεί το ρεύμα των τουριστών από Βρετανία, Σουηδία και ΗΠΑ. Λιγότερο ελεγχόμενη όμως είναι η κατάσταση εντός της Ελλάδας, με τα εγχώρια κρούσματα να αυξάνονται και κυρίως τα «ορφανά», δηλαδή εκείνα που δεν έχουν σαφή πηγή μετάδοσης της νόσου» λέει στο ΘΕΜΑ, ο καθηγητής Παθολογικής Φυσιολογίας των Λοιμώξεων της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, Νίκος Σύψας.

Τα στοιχεία της Πολιτικής Προστασίας δείχνουν την ελεγχόμενη κατάσταση στο πεδίο του τουρισμού: από 1 έως 19 Ιουλίου πέρασαν τα σύνορα περίπου 918.000 άτομα και οι 117.000 υποβλήθηκαν σε τεστ για τον κορωνοϊό. Καταγράφηκαν για το διάστημα αυτό 295 θετικά κρούσματα. Οι πέντε πρώτες σε κρούσματα χώρες ήταν η Σερβία (78 κρούσματα), η Βουλγαρία (63), η Ρουμανία (61), η Αλβανία (23) και οι ΗΠΑ (6). Μέχρι και την περασμένη Πέμπτη τα εισαγόμενα κρούσματα ήταν 463.

«Ο απολογισμός για τον Ιούλιο, μετά το άνοιγμα στους τουρίστες, είναι καλός. Παρότι βρεθήκαμε δίπλα σε πύρινη ζώνη σε ό,τι αφορά τον κορωνοϊό, δηλαδή στα Βαλκάνια, φαίνεται ότι δεν…καήκαμε. Τα μέτρα που αφορούσαν τους ελέγχους στα σύνορα ελήφθησαν εγκαίρως και απέδωσαν. Το ότι ανοίγουμε σταδιακά στους τουρίστες είναι επίσης σημαντική δικλείδα ασφαλείας, μπορούμε να διατηρούμε τον επιδημιολογικό έλεγχο στα εισαγόμενα κρούσματα» λέει ο καθηγητής Παθολογίας Λοιμωξιολογίας της Νοσηλευτικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, Γιώργος Σαρόγλου, και προσθέτει πως «σε αυτή τη φάση οι εξωτερικοί κίνδυνοι είναι λιγότεροι από τους εσωτερικούς κινδύνους, δηλαδή τους Έλληνες και τον τρόπο που αντιμετωπίζουν τον κορωνοϊό».

Στο επίκεντρο Αττική και Θεσσαλονίκη

Κατά το ίδιο διάστημα του Ιουλίου, δηλαδή μέχρι την προπερασμένη Κυριακή, τα εγχώρια κρούσματα ήταν 369, με μεγάλη συρροή κρουσμάτων αρχικά στην Ξάνθη και την Καστοριά και στη συνέχεια στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Τον περασμένο Ιούνιο που η κυκλοφορία του κορωνοϊού ήταν κατά κύριο λόγο εσωτερική υπόθεση -δεν είχαν ανοίξει ευρέως οι πύλες εισόδου της χώρας- καταγράφηκαν 299 κρούσματα. Η επιδημιολογική εικόνα σε ό,τι αφορά τα εγχώρια κρούσματα παρουσιάζει αξιοσημείωτη επιδείνωση από τον ένα μήνα στον άλλο, κάτι που οι ειδικοί αποδίδουν στη χαλάρωση των μέτρων.

«Όταν συνωστιζόμαστε, δίνουμε τη δυνατότητα στον κορωνοϊό να διασπαρεί. Ο κίνδυνος της υπερμετάδοσης στους χώρους όπου συγχρωτίζονται εκατοντάδες άνθρωποι είναι πολύ μεγάλος, όσο κι αν περιορίζεται επειδή πρόκειται κυρίως για εξωτερικούς χώρους λόγω της εποχής. Στην περίπτωση της υπερμετάδοσης 1 μολυσμένος, με ή χωρίς συμπτώματα, μολύνει 2-3 ανθρώπους. Ελπίζω να μην το δούμε αυτό στην Ελλάδα τις επόμενες 2 εβδομάδες» επισημαίνει ο κ. Σύψας.

Οι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι τα εισαγόμενα περιστατικά που είναι θετικά στον κορωνοϊό έχουν το «πλεονέκτημα» ότι είναι γνωστά στις υγειονομικές αρχές, δηλαδή έχουν εντοπιστεί και απομονωθεί εγκαίρως και έχει γίνει άμεσα η όποια ιχνηλάτηση. Αυτό το «πλεονέκτημα» δεν εντοπίζεται στα επιβεβαιωμένα κρούσματα ημεδαπών, η πλειονότητα των οποίων συγκαταλέγεται στα «ορφανά», χωρίς γνωστή πηγή μετάδοσης.

Επιπλέον λόγοι ανησυχίας είναι ότι τα «ορφανά» κρούσματα κορωνοϊού στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη είναι διάσπαρτα και ότι αφορούν κυρίως άτομα ηλικίας κάτω των 65 χρόνων, δηλαδή άτομα νεότερα και παραγωγικής ηλικίας, που δεν δείχνουν να ακολουθούν ιδιαίτερα τις οδηγίες και τις συστάσεις των ειδικών για την προφύλαξή τους. Πρόκειται για Ελληνες που όπως ανέφεραν στους αρμοδίους κατά την ιχνηλάτηση, δεν διαφοροποίησαν τις συνήθεις επαγγελματικές και κοινωνικές τους επαφές το προηγούμενο διάστημα, δεν ταξίδεψαν, δεν συναστράφηκαν με άλλους ασθενείς – αλλά επίσης συνάγεται και πώς δεν εφάρμοσαν τους κανόνες και τα μέτρα προστασίας.

Η αλλαγή στις ηλικιακές ομάδες που πλήττει πλέον ο κορωνοϊός σχετίζεται προφανώς και με τα αυξημένα μέτρα προστασίας που λαμβάνουν οι πιο ηλικιωμένοι και οι πιο ευάλωτοι, οι οποίοι στην νέα καθημερινότητά τους προσέχουν περισσότερο και δεν εκτίθενται στον κορωνοϊό. Αυτό αποτυπώνεται σταθερά τον Ιούλιο στις ηλικίες των διασωληνωμένων στις ΜΕΘ, οι οποίοι στην πλειονότητά τους είναι κάτω από 64 χρόνων.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, το όριο για τα «ορφανά» κρούσματα είναι 20-25 ημερησίως. Πάνω από αυτόν τον αριθμό ενεργοποιείται ο συναγερμός, δηλαδή τίθενται σε ισχύ μέτρα και περιορισμοί ώστε να ανακοπεί η «τυφλή» κυκλοφορία του κορωνοϊού. Προς το παρόν τα «ορφανά» κρούσματα που εντοπίζονται είναι λιγότερα από 10-15, ωστόσο οι ειδικοί βρίσκονται σε επαγρύπνηση καθώς γνωρίζουν πως η εικόνα μπορει να αλλάξει αίφνης με δεδομένη τη χαλαρή και αδιάφορη συμπεριφορά των πολλών έναντι του κορωνοϊού.

Ο κίνδυνος από τις τοπικές επιδημίες

Οι συρροές κρουσμάτων σε διάφορα σημεία της χώρας, αλλά και τα μεμονωμένα κρούσματα απασχολούν τις υγειονομικές αρχές. Οι μεν πρώτες πρέπει να τεθούν υπό έλεγχο, τα δε δεύτερα πρέπει να παρακολουθούνται διότι υπάρχει ο κίνδυνος να οδηγήσουν σε συρροές.

Για παράδειγμα η επιδημική εστία της Ξάνθης, που παραμένει ενεργή σχεδόν δύο μήνες, έχει απασχολήσει πολύ τους αρμόδιους σε επιχειρησιακό επίπεδο. Εκτιμούσαν ότι η εστία μέχρι τα μέσα Ιουλίου θα έχει κατασβεστεί, ωστόσο τώρα αρχίζει να ελέγχεται. Και φυσικά και στην αποδρομή της συνεχίζει να «δίνει» κρούσματα σε ημερήσια βάση, αλλά όχι διψήφια όπως «έδινε» τις περασμένες εβδομάδες. Συνολικά, στην περιοχή επιβεβαιώθηκαν τουλάχιστον 200 κρούσματα. Μικρότερης έκτασης και έντασης εστία δημιουργήθηκε και στη Δυτική Μακεδονία, με περίπου 40 κρούσματα, η οποία τέθηκε σε δυο τρεις εβδομάδες υπό έλεγχο.

«Αν αρχίσει να καταγράφεται αύξηση κρουσμάτων σε περιοχές όπου δεν υπήρχε κανένα ή υπήρχαν ένα με δύο κρούσματα, τότε η επιδημιολογική εικόνα μας προβληματίζει» λέει ο κ. Σαρόγλου. Tην τελευταία εβδομάδα μεμονωμένα κρούσματα κορωνοϊού εντοπίστηκαν σε τουλάχιςτον άλλες 17 περιοχές της χώρας, πλην Αττικής και Θεσσαλονίκης. Συγκεκριμένα, στον χάρτη με τους «σταθμούς» του κορωνοϊού βρίσκονται οι εξής Περιφερειακές ενότητες: Ξάνθη, Εύβοια, Μαγνησία, Βοιωτία, Αιτωλοακαρνανία, Κόρινθος, Πέλλα, Πιερία, Ημαθία, Σάμος, Αχαϊα, Ρέθυμνο, Ηράκλειο, Ζάκυνθος, Λευκάδα, Καβάλα, Κοζάνη.