Ο Πούτιν στο επίκεντρο της Ημέρας της Νίκης…αλλά χωρίς να έχει πολλά να γιορτάσει – Τι βλέπουν αναλυτές για τις ανακοινώσεις

Ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν παίρνει στα σοβαρά τις ρωσικές επετείους. Δεν ήταν τυχαίο ότι η εισβολή του στην Ουκρανία ήρθε μια μέρα μετά την Ημέρα Υπερασπιστή της Πατρίδας, μια γιορτή για τα στρατιωτικά επιτεύγματα της Ρωσίας. Με την ίδια ευκαιρία, το 2014, ο Πούτιν έκανε το πρώτο βήμα για την προσάρτηση της Κριμαίας από την Ουκρανία, μέσω ενορχηστρωμένων φιλορωσικών διαδηλώσεων στη χερσόνησο.

Ο ηγέτης της Ρωσίας ήλπιζε να έχει περισσότερους λόγους για να γιορτάσει τη φετινή Ημέρα της Νίκης την Δευτέρα 9 Μαΐου, την πιο πατριωτική ημερομηνία της χώρας, που υπογραμμίζει τον ρόλο της Σοβιετικής Ένωσης στην ήττα της ναζιστικής Γερμανίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ήταν 8 Μαΐου 1945 (9 Μαΐου στη ζώνη ώρας της Μόσχας) όταν η Γερμανία υπέγραψε το έγγραφο παράδοσής της στο Βερολίνο, τερματίζοντας τις μάχες στην Ευρώπη. Η ΕΣΣΔ υπέστη τις μεγαλύτερες απώλειες από κάθε άλλο έθνος – περίπου 27 εκατομμύρια στρατιώτες και πολίτες έχασαν τη ζωή τους.

Η αιτιολόγηση της Ρωσίας για τον πόλεμο στην Ουκρανία συνοδεύεται από μια προθεσμία για επιτυχία μέχρι την Ημέρα της Νίκης. Ο Πούτιν και η κυβέρνησή του έχουν επανειλημμένα δηλώσει ότι ο στόχος της λεγόμενης «ειδικής επιχείρησης» είναι να «αποναζιστικοποιήσουν» την Ουκρανία και ότι η απελευθέρωση της χώρας από τους ναζί είναι ζήτημα ρωσικής επιβίωσης.  Σύμφωνα με την ανάλυση του CNN, πρόκειται για ένα επιχείρημα που δεν έχει καμία πραγματική βαρύτητα– μια απροκάλυπτη κάλυψη του ρωσικού ρεβανσισμού.

Δύσκολο για τον Πούτιν να μετατρέψει τις απώλειες της Ρωσίας σε πραγματική νίκη

«Παρόλο που η καλοκουρδισμένη μηχανή προπαγάνδας του Κρεμλίνου δουλεύει στο φουλ από την εισβολή του Φεβρουαρίου, θα είναι δύσκολο για τον Πούτιν να μετατρέψει τις απώλειες της Ρωσίας σε πραγματική νίκη τη Δευτέρα. Αν μη τι άλλο, η επιχείρηση στην Ουκρανία αποτέλεσε ντροπή γι’ αυτόν – τουλάχιστον στη διεθνή σκηνή», αναφέρει χαρακτηριστικά η αρθρογράφος Angela Dewan.

Ο στρατός της Ρωσίας ξεπερνά αριθμητικά τον ουκρανικό -ακόμη και με τα βαριά όπλα που στέλνει η Δύση– ωστόσο απέτυχε να καταλάβει εδάφη στο βορρά, πόσο μάλλον την πρωτεύουσα, το Κίεβο, και δυσκολεύεται να κερδίσει ακόμη και στα ανατολικά, όπου τώρα επικεντρώνεται.

Οι ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας υποστηρίζουν ότι η Ρωσία έχει χάσει περισσότερους από 24.000 στρατιώτες σε μόλις δύο μήνες, καθώς και περισσότερα από 1.000 άρματα μάχης, πάνω από 2.600 τεθωρακισμένα οχήματα και εκατοντάδες αεροσκάφη. Το CNN δεν μπορεί να επαληθεύσει ανεξάρτητα αυτούς τους αριθμούς και είναι πιθανό να υπάρχουν μεγάλες απώλειες και από την ουκρανική πλευρά. Παρόλα αυτά, είναι αναμφισβήτητο ότι ο στρατός της Ρωσίας έχει αποδυναμωθεί.

Εν τω μεταξύ, οι εχθροί του Πούτιν στη Δύση, τους οποίους η Ρωσία προσπάθησε τόσο σκληρά να διχάσει επί χρόνια, ενώνονται όλο και περισσότερο, όλοι για τον σκοπό της εξασφάλισης της νίκης της Ουκρανίας.

Οι υλικοτεχνικές αποτυχίες της Ρωσίας

Η Emily Ferris, ερευνήτρια του Royal United Services Institute, δήλωσε ότι οι αποτυχίες της Ρωσίας ήταν σε μεγάλο βαθμό υλικοτεχνικές. «Μερικά από τα προβλήματα που είχαν ήταν εν μέρει επειδή δεν κατάφεραν ποτέ να καταλάβουν σημαντικούς σιδηροδρομικούς κόμβους σε ολόκληρη τη χώρα», δήλωσε η Ferris στο CNN. «Και επειδή οι ρωσικές μηχανοκίνητες χερσαίες δυνάμεις βασίζονται στους σιδηροδρόμους για τη μετακίνηση όλων των στρατευμάτων τους, του υλικού τους και των αρμάτων τους. Επειδή ποτέ δεν κατάφεραν πραγματικά να ελέγξουν αυτούς τους κόμβους, ποτέ δεν κατάφεραν πραγματικά να προωθηθούν ιδιαίτερα μακριά στο ουκρανικό έδαφος, και αυτό σήμαινε ότι στη συνέχεια έπρεπε να βασιστούν σε δυνατότητες εκτός δρόμου».

Οι ρωσικές δυνάμεις αντ’ αυτού μετακινήθηκαν με φορτηγά και αργοκίνητα άρματα μάχης, πολλά από τα οποία είχαν κολλήσει στη λάσπη, καθώς ο πιο ζεστός καιρός εμπόδιζε το έδαφος να παγώσει και επέτρεπε την πιο ελεύθερη κίνηση, δήλωσε η Ferris. «Στη συνέχεια, αυτό σήμαινε ότι ήταν δύσκολο να ρυμουλκηθούν τα άρματα πίσω στη Ρωσία για επισκευές, επειδή ήταν μακριά, και έτσι πολλά από αυτά εγκαταλείφθηκαν. Πολλά από τα μηχανήματά τους άρχισαν να σπάνε, επειδή τα άρματα μπορούν να αντέξουν μόνο συγκεκριμένη μετακίνηση», σημείωσε. «Και, φυσικά, έχετε την πολύ καλά τεκμηριωμένη αντίσταση των ντόπιων Ουκρανών, οι οποίοι δεν πήραν και πολύ καλά την κατοχή».

Ακόμη και στα ανατολικά, όπου οι ρωσικές δυνάμεις προσπαθούν να προωθηθούν μέσω της περιοχής του Ντονμπάς, το όφελος είναι περιορισμένο. Οι φιλορώσοι αντάρτες έχουν εγκατασταθεί στις αυτοανακηρυχθείσες αυτονομιστικές περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ εδώ και χρόνια, αλλά και πάλι, η Ρωσία δεν έχει προσαρτήσει αυτές τις περιοχές και οι δυνάμεις της αγωνίζονται να περάσουν μέσα από μια σκληρή ουκρανική αντίσταση στις μεγάλες πόλεις.

«Εξακολουθούμε να μιλάμε για τεράστιες εδαφικές εκτάσεις – η Ουκρανία είναι τεράστια – ακόμη και αν επικεντρώνονται μόνο στα ανατολικά και τα νότια. Ορισμένοι από τους ισχυρισμούς των ανώτερων διοικητών ότι πρόκειται να δημιουργήσουν έναν χερσαίο διάδρομο σε όλη τη νότια Ουκρανία, εξακολουθούν να αποτελούν ένα τεράστιο έργο», δήλωσε η Ferris. «Το γεγονός ότι δεν κατάφεραν να καταλάβουν μεγάλες πόλεις και μεγάλους σιδηροδρομικούς κόμβους στο παρελθόν εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα. Νομίζω ότι αυτό θα συνεχιστεί».

Το εναλλακτικό σύμπαν της Ρωσίας

Στη Ρωσία, ωστόσο, είναι εύκολο να σκεφτεί κανείς ότι ο πόλεμος εξελίσσεται σύμφωνα με το σχέδιο. Η ρωσική προπαγάνδα κατακλύζει τα μέσα ενημέρωσης, τα οποία ελέγχονται σχεδόν εξ ολοκλήρου από το κράτος, αλλά τον Μάρτιο η κυβέρνηση ψήφισε επίσης νόμο που καθιστά παράνομες τις «ψευδείς ειδήσεις» για τον στρατό, ένα έγκλημα που επισύρει μέγιστη ποινή φυλάκισης 15 ετών. Ως αποτέλεσμα, οι αντιπολεμικές διαμαρτυρίες που έγιναν στη Ρωσία τις πρώτες εβδομάδες της εισβολής έχουν σχεδόν τελειώσει. Και τα μέσα ενημέρωσης συμμορφώνονται σε μεγάλο βαθμό με τον νέο νόμο.

Πράγματι, η Ρωσία προχωράει μπροστά με δύναμη. Βρίσκεται στη μέση μιας παρατεταμένης μάχης στη νοτιοανατολική πόλη-λιμάνι Μαριούπολη, όπου οι δυνάμεις της βομβαρδίζουν εντατικά το εργοστάσιο χάλυβα Αζοφστάλ. Εάν το εργοστάσιο πέσει, η πόλη είναι λίγο πολύ στα χέρια τους.

Οι εκθέσεις των μυστικών υπηρεσιών δείχνουν ότι η Ρωσία θα μπορούσε να σχεδιάζει να προσαρτήσει το Λουχάνσκ και το Ντονέτσκ «κάποια στιγμή στα μέσα Μαΐου» και θα μπορούσε επίσης να ανακηρύξει και να προσαρτήσει μια λεγόμενη «λαϊκή δημοκρατία» στη νοτιοανατολική πόλη Χερσώνα, σύμφωνα με τον πρεσβευτή των ΗΠΑ στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη Μάικλ Κάρπεντερ, ο οποίος μίλησε σε δημοσιογράφους τη Δευτέρα. Κάθε πρόοδος ενισχύεται στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, όπου τα μηνύματα της επιτυχίας είναι πολύ σαφή, δήλωσε στο CNN η Τατιάνα Στανόβαγια, ιδρύτρια της εταιρείας πολιτικής ανάλυσης R. Politik.
«Το μήνυμα είναι ότι η Ρωσία κινείται σύμφωνα με το σχέδιο και όλα πάνε όπως πρέπει, ότι υπάρχουν κάποια κέρδη. Η Ρωσία έχει δηλώσει ότι κατέλαβε τη Μαριούπολη και έτσι όλα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο», δήλωσε η ίδια.

Αυτό το μήνυμα περνάει αποτελεσματικά στον ρωσικό λαό, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις του Κέντρου Levada, οι οποίες δείχνουν ότι όχι μόνο η συντριπτική πλειοψηφία των Ρώσων υποστηρίζει τον πόλεμο, αλλά το 68% των Ρώσων πιστεύει ότι η επιχείρηση εξελίσσεται με επιτυχία.  Η Στανόβαγια πρόσθεσε ότι υπάρχει μια πρόσθετη αφήγηση στα κρατικά μέσα ενημέρωσης ότι η Ρωσία είναι το θύμα σε αυτόν τον πόλεμο και ότι η χώρα ενεργεί αμυντικά.

Ο Πούτιν δεν χρειάζεται καν να χρησιμοποιήσει τη Δευτέρα για να κηρύξει κάποιου είδους νίκη, υποστήριξε η Στανόβαγια. Θα πρέπει απλώς να βασιστεί στα αντιναζιστικά συναισθήματα της γιορτής για να εδραιώσει τη δικαιολογία του για πόλεμο.

Η παγκόσμια κοινότητα περιμένει – Τι θα ανακοινώσει ο Πούτιν;

Καθώς οι Ρώσοι θα ακούνε την ομιλία του Πούτιν για την Ημέρα της Νίκης, το ίδιο θα κάνουν και οι παγκόσμιοι ηγέτες και παρατηρητές, που ανυπομονούν να μάθουν πού μπορεί να οδηγήσει τον πόλεμό του ο Πούτιν στη συνέχεια. Υπάρχουν πολλές εικασίες, αλλά όπως πάντα με τον Ρώσο πρόεδρο, κανείς δεν ξέρει πραγματικά, αναφέρει χαρακτηριστικά το δημοσίευμα του CNN.

Υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση νευρικότητας ότι με τόσο λίγα να δείξει στον κόσμο – αν όχι στους Ρώσους – περισσότερο από δύο μήνες μετά τον πόλεμο, ο Πούτιν μπορεί να εντείνει την «ειδική επιχείρησή» του.

Ο υπουργός Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου Ben Wallace πρότεινε μάλιστα την περασμένη εβδομάδα σε βρετανικό ραδιοφωνικό σταθμό ότι ο Πούτιν μπορεί να εγκαταλείψει το πρόσχημα της «ειδικής επιχείρησης» και να κηρύξει ευθέως τον πόλεμο. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προκαλέσει μια τεράστια κινητοποίηση Ρώσων μαχητών. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ απέρριψε την Τετάρτη την πρόταση του Wallace ως «ανοησία». Αλλά αν ο στρατός της Ρωσίας συνεχίσει να εξαντλείται με τον ρυθμό που εξαντλείται, δεν αποκλείεται ο Πούτιν να πάρει αυτή την απόφαση κάποια στιγμή.

Ο Andrei Kolesnikov, ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Endowment for International Peace, δήλωσε ότι πιστεύει ότι το αρχικό σχέδιο του Πούτιν ήταν να κηρύξει τη νίκη και το τέλος των εχθροπραξιών τη Δευτέρα. «Αλλά είναι προφανές ότι ο πόλεμος σέρνεται και το σχέδιο του Πούτιν δεν γίνεται πιο σαφές. Πρέπει όμως να κάνει κάποια συμβολική ή πρακτική χειρονομία», είπε μιλώντας στο CNN από τη Μόσχα. «Όλοι εδώ φοβούνται ότι θα ανακοινώσει μια μερική ή πλήρη κινητοποίηση. Αν και ένα τέτοιο μέτρο μπορεί να αποδειχθεί αντιδημοφιλές: οι Ρώσοι έχουν γίνει μιλιταριστές, αλλά είναι τεμπέληδες μιλιταριστές, στρατιώτες του καναπέ».

Αν και η Ημέρα της Νίκης αφορά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει γίνει επίσης πηγή νομιμοποίησης για τον Πούτιν, ο οποίος έχει βρει τρόπους να συνδέσει τον εαυτό του με την ημέρα αυτή, δήλωσε ο Κολέσνικοφ, ο οποίος κατηγορεί τον ηγέτη ότι απλοποιεί τις ιστορικές λεπτομέρειες και «μετατρέπει τον εορτασμό σε μια πομπώδη τελετουργία».

«Ο Πούτιν έχει “ιδιωτικοποιήσει” την ιστορία»

Στα χρόνια του Πούτιν, η μυθολογία γύρω από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έχει μεταμορφωθεί. Οι ιστορικοί σημειώνουν ότι δοξάζει τη σοβιετική θυσία, ενώ υποβαθμίζει την προθυμία του Στάλιν να σπαταλήσει ανθρώπινες ζωές. Αποσιωπά τα πιο σκοτεινά κεφάλαια του πολέμου: Η μαζική απέλαση ολόκληρων πληθυσμών που θεωρήθηκαν αναξιόπιστοι από τους Σοβιετικούς και οι μαζικοί βιασμοί από Σοβιετικούς στρατιώτες στην κατεχόμενη Γερμανία κατά τις τελευταίες ημέρες του πολέμου.

Ακόμα και μια λαϊκή παρέλαση γνωστή ως «Αθάνατο Σύνταγμα» προς τιμήν όσων πέθαναν στον πόλεμο έχει συνεταιριστεί από την κυβέρνηση. Ο Πούτιν ηγείται πλέον συστηματικά ο ίδιος των παρελάσεων. Ο Στάλιν – ο οποίος αρνήθηκε να πιστέψει ότι ο στρατός του Αδόλφου Χίτλερ θα εισέβαλε στη Σοβιετική Ένωση όταν το έκανε – γιορτάζεται όλο και περισσότερο ως ήρωας στις 9 Μαΐου και όχι ως ο ηγέτης που αιφνιδιάστηκε από τη γερμανική επίθεση του 1941.

«Φυσικά, οι νέες γενιές δεν κατανοούν πραγματικά τη σημασία της γιορτής», δήλωσε ο Kolesnikov. «Όσοι καταλαβαίνουν και γνωρίζουν την ιστορία τρομοκρατούνται από τον τρόπο με τον οποίο ο Πούτιν την έχει ιδιωτικοποιήσει». Και τη Δευτέρα, η σημασία της 9ης Μαΐου μπορεί να αλλάξει και πάλι, ανάλογα με το τι έχει να πει ο Πούτιν.