Θεόδωρος Λάμπρος: «Να αγαπήσουμε την ιστορία μας»

Ο Ιστορικός Θεόδωρος Λάμπρος μιλά στο έγκριτο πόρταλ της Θεσσαλίας TheNewspaper.gr και στον Γιώργο Σύρο για την Ελληνική Επανάσταση του 1821

*Ο Θεόδωρος Λάμπρος έχει αυτό το σπάνιο χαρακτηριστικό για ιστορικό. Δεν είναι αποστειρωμένος, αντίθετα μιλά άμεσα στις ψυχές των ανθρώπων

Ιστορικός, Δημοσιογράφος, Συγγραφέας, Τακτικό Μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών Νοτιοδυτικής Ελλάδας, πρώην Ειδικός Συνεργάτης του Δήμου Πύργου σε θέματα τοπικής Ιστορίας και Πολιτισμού καθώς και Αναβιωτής του 1821.

     Έχει γράψει άρθρα, μελέτες και την πρώτη ιστορική έκδοση του Δήμου Πύργου για την Ελληνική Επανάσταση του 1821 με αντικείμενο την Επανάσταση του 1821. Αρθρογραφεί στην τοπική εφημερίδα «ΠΡΩΤΗ» του Πύργου Ηλείας στην οποία εργάστηκε 15 χρόνια ως Δημοσιογράφος, Αρχισυντάκτης και Διευθυντής Σύνταξης, στην ιστορική εφημερίδα «ΠΑΤΡΙΣ» Πύργου καθώς και σε άλλες εφημερίδες και περιοδικά. Εδώ και πέντε χρόνια είναι ιδιοκτήτης της ηλεκτρονικής εφημερίδας skalistiri.news και Διαχειριστής του ιστορικού πόρταλ «To skalistiri.news σκαλίζει το 1821», που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ηλεκτρονικής του εφημερίδας.

     Ως αναβιωτής του 1821 έχει συμμετάσχει στην ταινία – ντοκιμαντέρ «Η Πολιορκία του Λάλα» το 2020 και έχει γράψει το σενάριο – ιστορία για την ταινία – ντοκιμαντέρ «Γεωργάκης Ολύμπιος – Ο Δαυλός της Ελευθερίας» όπου συμμετείχε σε αυτήν το 2022.

Ερ. Το βιβλίο αυτό ήταν κάτι που προγραμματίζατε εδώ και χρόνια ή προέκυψε με την επέτειο των 200 χρόνων από την επανάσταση;

Απ. «Το βιβλίο αυτό που αποτέλεσε την πρώτη μου συγγραφική προσπάθεια ήταν ένα όνειρο ζωής. Η περίοδος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 ήταν το αντικείμενο των Μεταπτυχιακών μου σπουδών που έκανα στην Μεγάλη Βρετανία αλλά και η αγαπημένη μου περίοδος ως επιστήμονα. Αυτή μου την αγάπη προσπάθησα να την περάσω σε αυτό το βιβλίο. Αξίζουν συγχαρητήρια στον πρώην Δήμαρχο Πύργου κ. Τάκη Αντωνακόπουλο που πήρε την πρωτοβουλία για την υλοποίηση αυτού του εγχειρήματος και είμαι ικανοποιημένος που κατάφερα να βάλω ένα μικρό λιθαράκι στην ανάδειξη της τοπικής μας ιστορίας».

Ερ. Με την ιστορική σας γνώση, πώς αποτιμάτε τον ρόλο της Ηλείας στην επανάσταση του 1821;

Απ. «Η Ηλεία έπαιξε σημαντικό και καθοριστικό ρόλο στην Επανάσταση του 1821. Αγωνιστές όπως ο Πύργιος Χαραλάμπης Βιλαέτης, ο Γεώργιος Σισίνης από την Γαστούνη αλλά και άλλοι όπως ο Παπασταθόπουλος, ο Μοσχούλας, ο Παπαδημητρόπουλος από την Ανδραβίδα κ.α. πήραν τα όπλα και ξεσηκώθηκαν εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ειδικά η συμβολή του Χαραλάμπη Βιλαέτη υπήρξε τεράστια αφού ήταν αυτός που συνέλαβε το σχέδιο για την εξόντωση των Λαλαίων Τουρκαλβανών που ήταν ο φόβος και ο τρόμος των Ηλείων την εποχή εκείνη. Δυστυχώς ο Βιλαέτης έπεσε στο πεδίο της Μάχης μόλις στα 40 του χρόνια αλλά η Ηλεία ελευθερώθηκε δια παντός από τους Τουρκαλβανούς με την συντονισμένη εκστρατεία των Ελλήνων αγωνιστών στην περιοχή του Λάλα το διάστημα από τον Μάιο έως τον Ιούνιο του 1821 με την καθοριστική μάχη στο Πούσι. Μάχες έγιναν και σε άλλες περιοχές της Ηλείας εναντίον των Οθωμανών που κατέληξαν οι περισσότερες σε νίκες των Ελλήνων αγωνιστών».

Ερ. Ποια γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Ηλεία ξεχωρίζετε στην διάρκεια της επανάστασης;

Απ. «Είναι πολλά και σημαντικά τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην Ηλεία κατά την διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Θα ξεχωρίσω την τεράστια συμβολή του Πύργιου αγωνιστή Χαραλάμπη Βιλαέτη στην οργάνωση του αγώνα στην Ηλεία και τον ηρωϊκό του θάνατο στο Λαντζόι τον Μάιο του 1821, την Μάχη του Πύργου τον Απρίλιο του 1821 όπου οι λιγοστοί Έλληνες αγωνιστές κατάφεραν να πλήξουν σημαντικά τους Λαλαίους Τουρκαλβανούς, την Μάχη στα Στενά του Κατσαρού όπου έπεσε ηρωϊκά ο Καπετάν Γιώργος Γιανννιάς, την μεγάλη εκστρατεία και νίκη των Ελλήνων αγωνιστών εναντίον των Τουρκαλβανών του Λάλα, την Μάχη της Αγουλινίτσας, την Μάχη του Βαρθολομιού το 1825, κ.α.».

Ερ. Ποια πρόσωπα της Ηλείας έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην έκβαση της επανάστασης;

Απ. «Είναι πολλοί οι άσημοι και αγνοί αγωνιστές που πολέμησαν στην Ηλεία κατά το 1821. Θα ξεχωρίσω όμως τον αγνό Πύργιο αγωνιστή Χαραλάμπη Βιλαέτη ο οποίος υπήρξε η κινητήριος δύναμη για τον ξεσηκωμό της Ηλείας κατά την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης μαζί με τον Γαστουναίο Γεώργιο Σισίνη.

Αυτές οι δυο προσωπικότητες πιστεύω πως έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στην έκβαση της Επανάστασης στην Ηλεία χωρίς βεβαίως να παραγνωρίζουμε τους εκατοντάδες αγνούς αγωνιστές από τον Κάμπο της Ηλείας, την Επαρχία Ολυμπίας, την περιοχή του Πύργου αλλά και τους κληρικούς όπως ο Παπά – Κοσμάς Ζώρας, κ.α. που πήραν τα όπλα εναντίον του Οθωμανού δυνάστη».

Ερ. Κάθε επανάσταση έχει και τους «Εφιάλτες» της. Στην Ηλεία είχαμε τέτοιους το 1821;

Απ. «Οι εφιάλτες δυστυχώς είναι διαχρονικοί στη χώρα μας. Εφιάλτες υπήρχαν σε όλες τις περιόδους της Ελληνικής μας ιστορίας, ειδικά κατά την Επανάσταση του 1821 οι «εφιάλτες» υπήρξαν πολλοί. Το περίφημο Φωτιά και Τσεκούρι στους προσκυνημένους που φώναζε ο θρυλικός Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αναφερόταν σε αυτό ακριβώς που έθιξες στην ερώτησή σου φίλε Γιώργο. Η Επανάσταση είχε «Νενέκους» και ο Γέρος του Μωριά κατάφερε σε μεγάλο βαθμό να εξαλείψει τους προσκυνημένους. Στην Ηλεία υπήρξαν άτομα που συνεργάστηκαν με τους Οθωμανούς όπως και σε όλες σχεδόν τις περιοχές του Ελλαδικού χώρου κατά το 1821».

Ερ. 203 χρόνια μετά το 1821. Ποια διδάγματα μπορούμε να αντλήσουμε ως λαός από την επανάσταση;

Απ. «Τα διδάγματα που μπορούμε να αντλήσουμε ως λαός για το μεγάλο ιστορικό γεγονός της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 είναι ότι όταν εμείς οι Έλληνες είμαστε ενωμένοι μπορούμε να καταφέρουμε τα πάντα. Το 1821 αυτό ακριβώς έγινε. Σαν σταγόνα βροχής έπεσε ο πόθος για ελευθερία και όλοι οι σκλαβωμένοι Έλληνες απ’ όλα τα κοινωνικά στρώματα όπως αγρότες, οπλαρχηγοί, πολιτικοί, έμποροι, κληρικοί συστρατεύθηκαν και ξεσηκώθηκαν εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ελευθερώθηκαν μετά από εννέα ολόκληρα χρόνια αιματηρών αγώνων.

Βεβαίως υπήρξε και η μεγάλη μας πληγή – η διχόνοια η δολερή όπως λέει και ο μεγάλος μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός η οποία τορπίλισε την Επανάσταση που κινδύνεψε να αποτύχει. Επίσης όλοι οι αγωνιστές του 1821 ήταν άνθρωποι με πολλά προτερήματα αλλά και με ελαττώματα, πάθη και αδυναμίες και θα πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε με αυτό τον τρόπο και όχι να αποδομούμε το 1821 όπως γίνεται σήμερα».

Ερ. Στον δημόσιο διάλογο για τα 200 χρόνια υπήρξε ένα είδος ντιμπέιτ για το κατά πόσο η επανάσταση έγινε για τη δημιουργία κράτους ή για την απελευθέρωση του έθνους. Πώς τοποθετήστε σε αυτό;

Απ. «Η Επανάσταση του 1821 έγινε πρωταρχικά για την απελευθέρωση του γένους μετά από 400 χρόνια δυνάστευσης και καταπίεσης από τους Οθωμανούς. Όταν λοιπόν ήρθαν οι πρώτες μεγάλες νίκες των Ελλήνων, ξεκίνησε και η κατάρτιση συντάγματος για την δημιουργία κράτους. Εκεί λοιπόν υπήρξε μια μεγάλη δυσκολία ως προς το τι κράτος τελικά ήθελαν οι Έλληνες. Στο σημείο λοιπόν αυτό έρχονται οι Μεγάλες Δυνάμεις που η καθεμιά είχε τα δικά της γεωπολιτικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο και δη στη χώρα μας. Ήθελαν ένα Ελληνικό κράτος βασισμένο στα δικά τους μέτρα και όχι με βάση τις πραγματικές ανάγκες των Επαναστατημένων Ελλήνων.

 Στη συνέχεια έχουμε την εγκατάσταση ξένης Επιτροπείας. Οι υποψήφιοι δε βασιλιάδες έδιναν και έπαιρναν για την τότε επαναστατημένη Ελλάδα. Η Βαυαροκρατία όπως πολύ καλά γνωρίζετε και ο Όθωνας δεν ωφέλησαν την Ελλάδα αλλά απεναντίας την ζημίωσαν. Παραγκωνίστηκαν οι αγωνιστές. Ο Νικηταράς πέθανε άρρωστος και επαίτης. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο Δημήτριος Πλαπούτας δικάστηκαν από τους Βαυαρούς για εσχάτη προδοσία και ύστερα από πολλές προσπάθειες κατάφεραν να αθωωθούν και να μην εκτελεστούν. Ποιοι; Οι ελευθερωτές της Ελλάδας. Άρα στην ερώτησή σου μετά την απελευθέρωση της χώρας από τους Οθωμανούς θα έπρεπε να δημιουργηθεί κράτος – βασισμένο όμως στις πραγματικές ανάγκες των Ελλήνων και όχι με ξένους προστάτες και πάτρωνες που ζημίωσαν και δεν ωφέλησαν όπως αποδείχθηκε την Ελλάδα».

Ερ. Δυο λαοί. Οι Έλληνες και οι Τούρκοι. 203 χρόνια μετά. Αλλάξαμε καθόλου; Άλλαξαν οι γείτονες;

Απ. «Αυτή την ερώτηση μου την κάνουν συχνά φίλε Γιώργο. Δυστυχώς τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει καθόλου σε σχέση με την γείτονα Τουρκία, 203 χρόνια μετά το 1821.

Οι γείτονες εξακολουθούν να προκαλούν την χώρα μας παραβιάζοντας καθημερινά τόσο τον εναέριο χώρο μας όσο και τα χωρικά μας ύδατα. Μια χώρα η οποία παραβιάζει ανθρώπινα δικαιώματα και διεθνείς συνθήκες αποτελεί κίνδυνο για την Ελλάδα.

Για αυτό θα πρέπει να είμαστε σε επαγρύπνηση. Να κρατάμε μεν τις ισορροπίες αλλά να μην υποχωρούμε στα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Για αυτή την χώρα, για την θάλασσα, τα βουνά μας, τις περιοχές μας, τον πολιτισμό μας και τα Αρχαία μνημεία όπως είπε και ο μεγάλος Γιάννης Μακρυγιάννης στον Γάλλο Ναύαρχο Δεριγνύ πολέμησαν οι Έλληνες το 1821. Έχουμε υποχρέωση σε όλους αυτούς τους αγωνιστές – αγωνίστριες του 1821 να κρατήσουμε δυνατή και όρθια την Ελλάδα μας».

Ερ. Σχεδιάζετε και άλλες τέτοιες εκδοτικές προσπάθειες; Και αν ναι, με τι θα ασχοληθείτε στο επόμενό σας βιβλίο;

Απ. «Αυτή την στιγμή έχω ολοκληρώσει άλλες δυο συγγραφικές προσπάθειες που αφορούν δυο διαφορετικές αλλά πολύ ενδιαφέρουσες περιόδους της ιστορίας μας.

Η μια αφορά ένα μίνι ιστορικό βιβλίο με θέμα «Από την Αρχαία Φειά στο Ποντικόκαστρο» που αναφέρεται στην Αρχαία πόλη της Φειάς στην περιοχή του Πύργου και η άλλη ιστορική έκδοση με τίτλο «Φράγκοι και Βυζαντινοί στην Ηλεία» όπου αναφέρεται στην ιστορία της Φράγκικης κατάκτησης της Πελοποννήσου και δη της Ηλείας και την μετέπειτα πορεία της Βυζαντινών στην Ηλεία.

Επίσης ολοκλήρωσα ένα ιστορικό μυθιστόρημα για το 1821 με τίτλο «Τα Ματωμένα Αμπέλια» ενώ ήδη βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης μια ακόμα ιστορική έκδοση για άγνωστες πτυχές – γεγονότα που έλαβαν χώρα κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 στην Ηλεία».

Ερ. Αγαπημένη εικόνα;

«Η εικόνα του αγνού αγωνιστή του 1821 Γεωργάκη Ολύμπιου κρατώντας τον αναμμένο δαυλό στην πυριτιδαποθήκη της Μονής Σέκου στη Β.Α. Ρουμανία όπου πέρασε στην Αθανασία στις 9 Σεπτεμβρίου 1821 υπερασπιζόμενος την πατρίδα του και τα ιδανικά του».

Ερ. Σας δίνω πέντε λέξεις, σας παρακαλώ κάντε μου ένα μικροδιήγημα σε 43 ακριβώς λέξεις (θα προτιμούσα αυτοβιογραφικό): όνειρο, χρόνοι, λιθάρι, φως και ταξίδι.

«Το όνειρο μου από τα παιδικά μου χρόνια ήταν να σπουδάσω ιστορία. Η ιστορία είναι ένα μεγάλο ταξίδι που δεν τελειώνει ποτέ. Έχει φως αλλά και σκοτάδι. Σκοπός μου είναι βάλω το δικό μου λιθάρι στην ανάδειξη της πλούσιας και μαγευτικής ιστορίας μας».

Ερ. Το μήνυμά σας για το 1821;

«Το μήνυμά μου για το 1821 είναι ότι θα πρέπει να αρχίσουμε να το αγαπάμε και να γίνει κομμάτι της Εθνικής μας συνείδησης ειδικά στην σημερινή μας εποχή όπου υπάρχει μια προσπάθεια αποδόμησής του από τους σύγχρονους αποδομητές «ιστορικούς», «δημοσιογράφους», «συγγραφείς» «ερευνητές».

Να αγαπήσουμε την ιστορία μας. Διαφορετικά είμαστε καταδικασμένοι να επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος καθότι η ιστορία επαναλαμβάνεται και δυστυχώς δυσάρεστα.

Θα κλείσω με τα λόγια ενός αγνού και άσημου αγωνιστή του 1821 του Καπετάν Θεόδωρου Κίσσα που είπε: Αγωνιζόμαστε για του Θεού την πίστην και την πατρίδα μας. Ή θα νικήσουμε ή θα πέσουμε. Το μήνυμά του αυτό είναι διαχρονικό.

Σε ευχαριστώ θερμά για αυτή την όμορφη συνέντευξη».