Του Μάκη Μπαλαούρα: Η ελληνική γη, βατήρας ανάπτυξης της Ελλάδας (Μέρος ΄Γ)
Η ελληνική γη, βατήρας ανάπτυξης της Ελλάδας (Μέρος ΄Γ)
Του Μάκη Μπαλαούρα
Το μικρό μέγεθος κλήρου ως άλλοθι
Ο πρωτογενής τομέας στη χώρα μας αποδίδει σε ακαθάριστη προστιθέμενη αξία ανά στρέμμα περίπου 60% λιγότερο από ό,τι ο αντίστοιχος τομέας στην Ιταλία. Ο μέσος κλήρος είναι μόλις 68 στρέμματα, 2,5 φορές κάτω από τον ευρωπαϊκό (161 στρέμματα), ενώ περισσότερες από τις μισές εκμεταλλεύσεις έχουν μέγεθος μικρότερο από 20 στρέμματα.
Εκκίνηση Παραγωγικής Ανασυγκρότησης
Η πολυδιάσπαση της μικρής παραγωγής και η έλλειψη σύγχρονων μεθόδων εξαγωγής δεν μπορεί να στηρίξει τη διασφάλιση της επάρκειας τροφής στην ελληνική αγορά την εξωστρέφεια και την είσοδο του προϊόντος στα μεγάλα σημεία πώλησης. Απαιτούνται συμπράξεις, συνεργασίες και clusters (σύμπλεγμα εταιρειών που συνδέονται αλληλεξαρτώμενες με πρόσβαση σε εξειδικευμένες αγορές, οικονομίες κλίμακας) για εξασφάλιση ποσοτήτων και προώθηση τους.
Τα περιφερειακά συνέδρια σε όλη τη χώρα, καθώς και η συνάντηση του τότε Πρωθυπουργού Α. Τσίπρα με τους δεκατρείς Περιφερειάρχες, με αντικείμενο τον εθνικό διάλογο για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση, σήμανε την εκκίνηση της εκπόνησης ενός εθνικού περιφερειακού- χωροταξικού αναπτυξιακού σχεδίου μέσα από δημόσιο διάλογο.
Μέσω του νέου Αναπτυξιακού Νόμου και του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020, προχώρησε η στήριξη της εξωστρέφειας, ενώ άρχισαν να χρησιμοποιούνται νέα χρηματοδοτικά εργαλεία. Σημαντικό ρόλο παίζει πιά η παροπλισμένη από τις προηγούμενες κυβερνήσεις οικονομική μας διπλωματία, με τους εμπορικούς μας ακολούθους στο εξωτερικό. Η απουσία εθνικής και περιφερειακής στρατηγικής για τα εθνικά μας προϊόντα (λάδι, φέτα, ψάρια, οπωροκηπευτικά, μέλι, φυτά, κλπ), καθώς και η έλλειψη διεπαγγελματικών ενώσεων για την προστασία τους, έχουν αποδυναμώσει την εγχώρια επάρκεια τροφής, τη διείσδυση και ισχυροποίηση της εθνικής παραγωγής στο εξωτερικό. Το παράδειγμα της φέτας είναι ενδεικτικό! Επίσης, χαρακτηριστικό είναι ότι η Γερμανία, που δε παράγει λάδι, εξήγαγε πέρυσι περισσότερο ελαιόλαδο στο Ηνωμένο Βασίλειο σε σύγκριση με τη χώρα μας, εξάγοντας 1,6 χιλ τόνους ελαιολάδου (μερίδιο 2,3%), αξίας 4,7 εκ στερλινών, έναντι αντίστοιχα 1,3 χιλ τν και 4,5 εκ στερλινών της Ελλάδας ( μερίδιο 1,9%)!!!
Περιφερειακοί και κοινωνικοί φορείς και παραγωγικές δυνάμεις έχουν την υποχρέωση να συμβάλουν στην ανατροπή, προκειμένου να υπάρξει ένα αναπτυξιακό σχέδιο, ρίχνοντας στο παρελθόν το στρεβλό μοντέλο του παρελθόντος. Η αντιμετώπιση αυτών των παθογενειών αποτελεί πράξη ευθύνης για όλους μας!
Αναζητώντας συνεργασίες οριζοντίως και καθέτως
Το μέγεθος στον αγροδιατροφικό τομέα, σε όλο το σύνολο της σχετικής αλυσίδας, δηλαδή τόσο τις μεταποιητικές εταιρείες του αγροδιατροφικού τομέα, όσο και τις επιχειρήσεις του τριτογενούς τομέα που ασχολούνται με την προώθηση των εξαγωγών, είναι τόσο μικρό, ώστε να καθιστά την πλειοψηφία των ελληνικών μονάδων μη ανταγωνιστικές σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές και τα διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα. Η έλλειψη συνεργασίας και ο ισχυρός ανταγωνισμός της εσωτερικής «μαύρης» οικονομίας, δυσχεραίνουν τη δυνατότητα της «λευκής» οικονομίας να είναι διεθνώς ανταγωνιστική, στερώντας της ζωτικό χώρο στην εσωτερική αγορά, που θα μπορούσε να διευκολύνει τη διεθνή της ανάπτυξη.
Ο μόνος ρεαλιστικός δρόμος για την επίτευξη οικονομιών κλίμακος την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των συνεργαζόμενων και τη διεκδίκηση αυξημένου μεριδίου στις ξένες αγορές είναι η μαζική αύξηση του βαθμού συνεργασίας στο πλαίσιο του αγροδιατροφικού τομέα, σε όλα τα επίπεδα και με όλους τους τρόπους. Οριζόντια, μεταξύ των αγροτών (παραδοσιακοί συνεταιρισμοί, συνεταιρισμοί νέου τύπου, Ομάδες Παραγωγών και Οργανώσεις Παραγωγών, αγροτικές επιχειρήσεις κλπ.), ή/και μεταξύ των μεταποιητικών επιχειρήσεων, κάθετα μεταξύ των αγροτών και των μεταποιητικών επιχειρήσεων (συμβολαιακή γεωργία, υβριδικά σχήματα συνεργασίας μεταξύ συνεταιρισμών και ιδιωτικών επιχειρήσεων), μεταξύ των μεταποιητικών και των εμπορικών επιχειρήσεων, μεταξύ ολόκληρης της αλυσίδας αξίας και των ερευνητικών κέντρων. Υπό μια προϋπόθεση: να είναι επιχειρηματικά αποτελεσματικές και οικονομικά προσοδοφόρες.
Προτάσεις για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς
Πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι θα υπάρχει σταθερό θεσμικό πλαίσιο που δεν θα αλλάζει κάθε φορά με νέα κυβέρνηση.
Ενώ το 2015 μόνο 159 συνεταιρισμοί υπήρχαν στο Μητρώο χωρίς καμία εκκρεμότητα, με τις αλλαγές που εισήγαγε ο νέος νόμος 4384/2016 για τους Συνεταιρισμούς, άρχισαν να αποδίδουν αποτελέσματα:
- 1.100 συνεταιρισμοί προσάρμοσαν τα καταστατικά τους στον νέο νόμο.
- 848 συνεταιρισμοί υπέβαλαν στο Μητρώο οικονομικές καταστάσεις, προσαρμοζόμενοι στη νομιμότητα.
- Από αυτούς 429 συνεταιρισμοί είναι πλήρως ενήμεροι στο Μητρώο.
Σημειώνω, ότι οι πραγματικά ενεργοί συνεταιρισμοί, αρκετοί από τους οποίους παραμένουν και σήμερα ζωντανοί, και πολλοί υγιείς, ποτέ δεν κατάφεραν να πετύχουν την ισχυρή παρουσία -από πλευράς μεριδίων αγοράς- των μεγάλων ευρωπαϊκών συνεταιρισμών.
Απαραίτητες αγροτοκτηνοτροφικές επενδύσεις
Μεγάλη προσπάθεια πρέπει να καταβληθεί για να αντιμετωπιστεί το έλλειμα των κτηνοτροφικών προϊόντων, με την αύξηση της κτηνοτροφικής παραγωγής (κρέας και γάλα) μέσω οργάνωσης μεγάλων ομάδων παραγωγών, συνεργειών και κτηνοτροφικών πάρκων ανά περιφέρεια. Επίσης είναι σημαντική η διαμόρφωση εθνικών προγραμμάτων βιολογικής καλλιέργειας ή καλλιέργειας αρωματικών, φαρμακευτικών φυτών, υπερτροφών, καλλιεργειών έντασης καινοτομίας προϊόντων, ως κλαδικών σχεδίων ανάπτυξης με αξιοποίηση και διατήρηση της ελληνικής βιοποικιλότητας και των παραδοσιακών φυτικών καλλιεργειών και φυλών ζώων.
Θα πρέπει να υλοποιηθούν στο πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» έργα σχετικά με την καινοτόμα και με προστιθέμενη αξία μεταποίηση και ενίσχυση αλυσίδων προστιθέμενης αξίας (αγροδιατροφή, τουρισμός, εφοδιαστική αλυσίδα), εξωστρέφεια, διεθνοποίηση, ενίσχυση της εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας νέων ή υφιστάμενων μεταποιητικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
